آبسه مغز تورم پر از چرک در مغز ناشی از یک عفونت است یعنی باکتری ها و قارچ ها وارد بافت مغز می شود. از سه طریق آبسه مغزی بوجود می آید که عبارت است از: عفونت در بخشی از جمجمه، از جمله عفونت گوش ، سینوزیت یا آبسه دندان  به طور مستقیم به مغز وارد میشود.عفونت در بخشی از بدن ، مانند ذات الریه عفونت ریه، گسترش به مغز از طریق خون و آسیب شدید به سر، که به جمجه شکاف میزند و از طریق شکاف وارد مغز میشود.آبسه مغزي به تجمع چرك و سلولهاي سفيد خون و باكتريها و ساير سلولهاي ايمني در بافت مغزي مي گويند كه اغلب منشاء قارچي يا باكتريايي دارد.

علایم مربوط به بروز آبسه مغزی

علایم مربوط به آبسه مغزی معمولا در طول یک هفته به آهستگی ظاهر می شوند اما گاهی اوقات در عرض چند ساعت بروز می کنند که این علایم بسیار به علایم تومور یا سکته مغزی شباهت دارند و می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس درد در پشت و کمر، در صورتیک ه عفونت در غشای پوشاننده نخاع باشد
• سردرد
• احساس گیجی و خواب آلودگی
• تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• ناتوانی در هماهنگی عضلات و راه رفتن نامنظم
• ایجاد مشکل در صحبت کردن
• نهایتا ممکن است که فرد به حالت کما برود

علل

منشأ اولیه عفونت باکتریایی، که موجب بروز آبسه مغزی (اپی‌دورال) می‌شود را اغلب نمی‌توان یافت؛ ولی سه علت زیر، از شایع‌ترین آنها هستند:

• عفونتی که از جمجمه، به درون آن گسترش می‌یابد، مثلاًاستئومیلیت (عفونت استخوان و مغز استخوان)، ماستوئیدیت (عفونت زایده ماستوئید در پشت گوش)، یا سینوزیت (عفونت سینوس‌ها).
• عفونتی که به دنبال شکستگی جمجمه آغاز می‌شود و گسترش می‌یابد.
• عفونتی که از سایر بخش‌های بدن که دچار عفونت شدند (مثلاً ریه‌ها، پوست، یا دریچه‌های قلب) و از راه خون گسترش می‌یابد.

عفونت مغزی در کودکان

عفونت مغز یکی از عفونتهای خطرناک در کودکان و شیرخواران بوده که به نفوذ میکروب های بیماریزا شامل ویروس یا باکتری به داخل پرده های اطراف مغز و یا داخل بافت مغزی گفته می شود.اگر عفونت مغز محدود به پرده های اطراف مغز شود به آن مننژیت می گویند. مهم ترین علت برای ابتلا به عفونت مغز در کودکان، نبود ایمنی کافی نسبت به میکروب بیماری زا در بدن کودک است. امروزه با برنامه تزریق واکسن در کشور ما نسبت به بسیاری از میکروب ها ایمنی کافی وجود دارد. ولی گاه در اثر تماس کودک با افرادی که حامل میکروب های خطرناک بیماری زا هستند و با نفوذ میکروب به داخل پرده های مغزی عفونت مغز اتفاق می افتد.

علائم ابتلا

در بیشتر موارد عفونت مغز با علامت ساده ای مانند تب، سرفه و علایم گوارشی شروع می شود و به تدریج کودک دچار بی اشتهایی، سردرد، بی قراری و استفراغ شده و درنهایت بی حالی، کاهش هوشیاری و گاه تشنج اتفاق می افتد.نوزادان و شیرخواران کوچک ممکن است علائم کلاسیک مننژیت مثل درد و یا گردن سفت را نداشته باشند، و به جای آن علائمی مثل گریه مداوم، به طور غیر طبیعی خواب آلوده بودن و یا بی قرار بودن و کاهش میل به غذا را داشته باشند. گاهی ملاج بچه برجسته می شود و یک علامت خیلی دیررس قرار گرفتن بدن در یک حالت اسپاسم ولی نه به صورت انقباض بلکه در حالت کشیدگی کامل عضلات می باشد که به آن اپیستوتونوی می گویند.هرگاه فرزند عزیزتان تب دارد ولی علاوه بر آن خوب شیر یا غذا نمی خورد، و یا درصورتی که کودک  هوشیاری مناسبی ندارد، حتماً جهت بررسی از نظر عفونت مغز به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه نمایید.درصورتی که کودک تب دار بوده و علایم بی حالی و اختلال هوشیاری داشته باشد و در معاینه نیز علایمی مانند سفتی گردن داشته باشد، لازم است که کودک بستری شود و مایع مغزی نخاعی جهت بررسی عفونت مغز به آزمایشگاه برده شود.

پیشگیری

در صورت بروز هر گونه عفونت در بدن به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر عفونت در اطراف بینی یا صورت باشد (مثلاً عفونت گوش یا آبسه دندان). با مراجعه زود هنگام می توان از گسترش عفونت جلوگیری کرد. در هر گونه فعالیتی که خطر صدمه رسیدن به سر وجود دارد، از کلاه ایمنی و سایر وسایل حفاظتی استفاده نمایید.معمولا پس از جراحي مغز، اين عضو حساس دچار عفونت مي شود و برطرف كردن اين عفونت دردسر بزرگتري به همراه دارد و براي درمان آن گاهي لازم است كه مغز دوباره باز شود. يكي ديگر از روش هاي درمان عفونت مغز، استفاده از دوزهاي بالاي داروهاي آنتي بيوتيك است كه عوارض جانبي جدي به دنبال دارد.

درمان

هدف ازمعالجه، درمان عفونت و کاهش آسیب های دائمی در بدن بیمار است. درمان معمولاً توسط آنتی بیوتیک و جراحی انجام می شود. در موارد نادر، تجویز آنتی بیوتیک ها به تنهایی می تواند مؤثر واقع  شود.آنتی بیوتیک معمولاً حداقل به مدت 4 یا 6 ساعت و به صورت وریدی به بیمار تزریق نمی شود. اما در مورد برخی بیماران بسته به نوع و شدت آبسه نیاز است که آنتی بیوتیک مدت طولانی تری استفاده شود.معمولاً برای خشکاندن و برداشتن آبسه به انجام عمل جراحی نیاز است. به علاوه دلیل دیگر نیاز به جراحی برداشتن فشار از روی مغز و یا نخاع است تا از وارد آمدن آسیب بیشتر به این نواحی جلوگیری  شود.تشخیص زودهنگام بیماری حقیقتاً می تواند شانس حصول نتیجه مطلوب از فرآیند معالجه را بالا ببرد. زمانی که تغییراتی همچون ضعف، بی حسی و فلج در بیمار بروز می یابد، شانس بازگرداندن توانایی های از دست رفته کم خواهد شد. در این نوع بیماران مکن است آسیب ها دائمی شده و حتی آبسه  موجب مرگ بیمار شود.

عوارض احتمالی

بروز حملات تشنج، اغماء و مرگ و آسیب دایمی به مغز در صورتی که درمان انجام نشود.

آزمایش های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

آزمایش خون، آزمایش مایع نخاع، نوار مغز، سی تی اسکن، عکس برداری از جمجمه

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت واطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)

منابع:

خبرگذاری دانا، ویکی پدیا ،دکتر سلام ،نمناک، آکاایران، نبض ما