ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) باعث ایجاد زگیل می‌شود. برخی از انواع HPV باعث ایجاد زگیل‌های پوستی و بعضی از انواع دیگر باعث بروز زگیل تناسلی می‌شوند. عفونت ناشی از برخی انواع ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند منجر به بروز سرطان شود. ویروس پاپیلومای انسانی از راه رابطه جنسی منتقل می‌شود.
انواع مختلف ویروس پاپیلومای انسانی باعث بروز عفونت‌های مختلفی شامل زگیل‌های تناسلی قابل مشاهده و زگیل‌های کمتر آشکار در دهانه رحم، واژن، دهانه واژن، مجرای ادراری، آلت تناسلی مرد، مقعد و همچنین بروز زگیل‌های پوستی می‌شود. زگیل‌های تناسلی به سرعت رشد کرده و در برخی از مواقع باعث ایجاد درد و سوزش می‌شوند. پزشکان زگیل‌های قابل مشاهده را با توجه به ظاهرشان تشخیص داده و جهت تشخیص ضایعات زگیل تناسلی که کمتر آشکار هستند، دهانه رحم و مقعد را معاینه می‌کنند. زگیل‌های آشکار با استفاده از لیزر، کرایوتراپی یا جراحی قابل برداشتن هستند. در برخی از مواقع از دارو در ناحیه زگیل‌ها استفاده می‌شود.
انواع ضایعات زگیل تناسلی
ویروس پاپیلومای انسانی شایع‌ترین بیماری مقاربتی محسوب می‌شود. آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی آن چنان متداول است که تقریباً تمامی مردان و زنان در یک مقطع زمانی به این ویروس مبتلا می‌شوند. در ایالات متحده آمریکا حدود 14 میلیون نفر هر ساله به این ویروس آلوده می‌شوند. پیش از تهیه واکسن این ویروس، هر سال 340000 تا 360000 بیمار به دنبال راهی برای درمان زگیل تناسلی ناشی از این ویروس بودند. با استفاده از واکسن این عارضه، تعداد افراد مبتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی کاهش یافته است.
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی در طول 1 تا 2 سال از بین می‌رود. ولی در برخی از مواقع این عارضه ادامه پیدا می‌کند. ادامه عفونت ناشی از برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند سبب افزایش احتمال بعضی از سرطان‌ها شود.
بیش از 100 نوع ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد. بعضی از آن‌ها سبب بروز زگیل پوستی می‌شود. انواع دیگر آن باعث بروز عفونت‌های تناسلی می‌شود:
- زگیل تناسلی خارجی: این زگیل‌ها در اثر برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی خصوصاً نوع 6 و 11 ایجاد می‌شود. این دو نوع ویروس به ندرت باعث ایجاد سرطان شده و در اثر رابطه جنسی منتقل می‌شوند و باعث ایجاد زگیل در ناحیه تناسلی و مقعد می‌شوند.
- زگیل‌های تناسلی داخلی: برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی خصوصاً نوع 16 و 18 باعث ایجاد زگیل در ناحیه تناسلی شده که به آسانی قابل مشاهده نمی‌باشند. این زگیل‌ها در دهانه رحم یا مقعد ایجاد شده و ممکن است تنها توسط ابزار کولپوسکوپی قابل مشاهده باشند. این نوع زگیل امکان دارد در واژن، بخش خارجی آلت تناسلی زنان، مجرای ادراری، آلت تناسلی مرد، مقعد و گلو نیز ایجاد شوند. زگیل‌هایی که کمتر قابل مشاهده هستند معمولاً باعث ایجاد علائم نمی‌شوند ولی ویروس‌هایی که باعث بروز علائم می‌شوند سبب افزایش احتمال بروز سرطان دهانه رحم، واژن، سرطان آلت تناسلی مرد، سرطان مقعد و گلو می‌شوند. در نتیجه این نوع زگیل بایستی درمان شود. آلوده شدن با ویروس اچ آی وی سبب افزایش احتمال سرطان مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی می‌شود.
انواع ویروس پاپیلومای انسانی که بر ناحیه تناسلی و مقعد تأثیر می‌گذارند معمولاً در زمان رابطه جنسی منتقل می‌شوند ولی امکان دارد از طریق دیگر انواع تماس نیز انتقال پیدا کنند. ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند از طریق آمیزش دهانی نیز منتقل شود و سبب ایجاد زگیل در دهان و افزایش احتمال سرطان گلو شود.
علائم ضایعات زگیل تناسلی
ضایعات زگیل تناسلی در بسیاری از افراد باعث بروز هیچ علائمی نمی‌شوند ولی در برخی از افراد سبب بروز درد، سوزش و خارش می‌شوند.
ضایعات زگیل تناسلی معمولاً 1 تا 6 ماه پس از آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی به صورت ضایعات کوچک، نرم، مرطوب، صورتی یا خاکستری ظاهر می‌شوند. زگیل‌ها سریع رشد کرده و به صورت برآمدگی‌های نامنظم درمی‌آیند. در این حالت زگیل‌ها شبیه گل کلم به نظر می‌رسند. ضایعات زگیل تناسلی معمولاً به صورت دسته‌ای رشد می‌کنند. امکان دارد زگیل‌ها در زنان باردار و افرادی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند (مانند مبتلایان به اچ آی وی) سریع‌تر شد کرده و به میزان بیشتری گسترش پیدا کنند.
ضایعات زگیل تناسلی در زنان
ضایعات زگیل تناسلی در زنان بیشتر در قسمت‌های زیر بروز می‌کنند:
- اطراف دهانه واژن. 2 مورد از هر 3 مورد ابتلا به زگیل تناسلی در این ناحیه ایجاد می‌شوند.
- داخل واژن. 1 مورد از هر 3 مورد ابتلا به زگیل تناسلی در این قسمت ایجاد می‌شوند.
- بین واژن و مقعد.( 1 مورد از هر 3 مورد)
- اطراف مقعد. (1 مورد از هر 4 مورد)
- بر روی دهانه رحم (1 مورد از هر 10 مورد)
- دهانه مجرای ادراری (1 مورد از هر 25 مورد)
ضایعات زگیل تناسلی در مردان
ضایعات زگیل تناسلی در مردان بیشتر در قسمت‌های زیر ایجاد می‌شوند:
- بر روی بدنه آلت تناسلی، معمولاً زیر پوست ختنه‌گاه که در نیمی از تمامی موارد، زگیل‌ها در این ناحیه ایجاد می‌شوند.
- اطراف مقعد. 1 مورد از هر 3 مورد زگیل تناسلی در این قسمت ایجاد می‌شوند.
- بر روی سر آلت تناسلی. (1 مورد از هر 10 مورد)
- داخل مجرای ادراری. (1 مورد از هر 10 مورد)
- زیر پوست ختنه‌گاه. (1 مورد از هر 12 مورد)
- بین مقعد و پوست بیضه. (1 مورد از هر 30 مورد)
- بر روی پوست بیضه. (1 مورد از هر 100 مورد)
تشخیص ضایعات زگیل تناسلی
تشخیص ضایعات زگیل تناسلی خارجی معمولاً با توجه به ظاهرشان انجام می‌شود. اگر ظاهر زگیل غیر طبیعی باشد و یا خونریزی کند، به زخم باز تبدیل شود و یا پس از درمان همچنان وجود داشته باشد، بایستی بوسیله جراحی برداشته شده و با میکروسکوپ جهت بررسی وجود سرطان، ارزیابی شوند.
امکان دارد از آزمایش‌هایی مانند واکنش زنجیره‌ای پلیمراز جهت ارزیابی ضایعات زگیل تناسلی استفاده شود. به کمک این آزمایش پزشکان دی ان ای ویژه ویروس پاپیلومای انسانی را تشخیص می‌دهند. این آزمایش در تشخیص ضایعات زگیل تناسلی و تعیین نوع ویروس پاپیلومای انسانی به پزشکان کمک می‌کند.
انجام آزمایش در افرادی که هیچ علائمی ندارند معمولاً توصیه نمی‌شود. البته زنان در سنین 30 تا 65 استثنا هستند. این زنان بایستی در زمان آزمایش پاپ اسمیر مورد ارزیابی قرار گیرند. در صورت تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی، از کولپوسکوپی استفاده می‌شود. معمولاً یک نمونه از بافت برای بررسی با میکروسکوپ برداشته می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
در صورت احتمال وجود زگیل تناسلی به دلایل زیر بایستی به پزشک مراجعه شود:
- امکان دارد افراد غیر متخصص در تشخیص زگیل تناسلی دچار اشتباه شوند. به همین دلیل تشخیص ضایعات زگیل تناسلی توسط پزشک توصیه می‌شود.
- تمامی موارد درمان ضایعات زگیل تناسلی بایستی زیر نظر و طبق دستور پزشک انجام شوند.
- برخی از روش‌های درمانی بایستی تنها توسط پرستار یا پزشک با تجربه و با مهارت لازم در این زمینه استفاده شوند.
درمان ضایعات زگیل تناسلی
دستگاه ایمنی بدن در صورت سالم بودن در نهایت ویروس پاپیلومای انسانی را کنترل کرده و حتی بدون استفاده از درمان، زگیل و ویروس را از بین می‌برد. عفونت ناشی از این ویروس پس از 8 ماه در نیمی از افراد از بین می‌رود و در کمتر از 10 درصد از افراد بیش از 2 سال ادامه پیدا می‌کند. چنانچه دستگاه ایمنی ضعیف باشد، به درمان نیاز است و در این مواد زگیل معمولاً دوباره ایجاد می‌شود.
درمان ضایعت زگیل تناسلی خارجی رضایت‌بخش نمی‌باشد و در برخی از مواقع باعث باقی ماندن جای زخم می‌شود. برداشتن زگیل‌های تناسلی خارجی با استفاده از لیزر، جریان الکتریکی، سرمادرمانی (کرایوتراپی) یا جراحی انجام می‌شود. بسته به تعداد و اندازه زگیل‌ها از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی استفاده می‌شود.
داروهای موضعی پودوفیلین، ایمی کیمود، تری کلرو استیک اسید یا سینکاتچینز برای استفاده مستقیم بر روی زگیل تناسلی به کار می‌روند. البته استفاده از این داروها بایستی برای مدت هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داده شود و ممکن است سبب سوزش پوست اطراف زگیل شده و در بسیاری از مواقع مؤثر نمی‌باشد. کرم ایمی کیمود سبب سوزش کمتری شده ولی تأثیر کمتری نیز دارد. امکان دارد ضایعات زگیل تناسلی پس از درمان دوباره ایجاد شوند.
در مورد زگیل‌های تناسلی در مجرای ادراری، ممکن است استفاده از ابزار اندوسکوپ با اتصال جراحی جهت برداشتن زگیل‌ها موثرتر باشد ولی این روش به بیهوشی عمومی نیاز دارد. داروهایی مانند تیوتپا که وارد مجرای ادرار می‌شوند و یا داروی 5-فلورو اوراسیل که در زگیل تزریق می‌شود معمولاً مؤثر هستند.
تزریق اینترفرون آلفا در زگیل تناسلی تا اندازه‌ای مؤثر می‌باشد.
در مردان، ختنه کردن سبب کاهش احتمال ابتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی، عفونت اچ آی وی و تبخال تناسلی می‌شود. (این روش در کاهش احتمال ابتلا به سفلیس مؤثر نمی‌باشد).
هر زن و شوهری در صورت لزوم بایستی برای ارزیابی و تشخیص ضایعات زگیل تناسلی معاینه شوند. همچنین زن و شوهر باید جهت بررسی عفونت ویروس پاپیلومای انسانی به طور منظم مورد ارزیابی قرار بگیرند.
