کرایوتراپی زگیل تناسلی: مزایا، مراحل و مراقبت ها

کرایوتراپی زمانی انجام میشود که زگیل ناحیه تناسلی در منطقه کوچکی رشد کرده و قابل مشاهده باشد یا وجود زگیل ها، آزاردهنده باشد. معمولاً زمانی که زگیل تناسلی پخش شده باشد، کرایوتراپی استفاده نمی شود.

در کرایوتراپی یا کرایوسرجری( سرما درمانی) با استفاده از سرمای شدید، زگیل ناحیه تناسلی را منجمد کرده و از بین میبرند. پزشک یک ماده بسیار سرد مانند نیتروژن مایع را در اطراف زگیل ها اعمال می کند تا آنها را منجمد کند. احتمال دارد در طول درمان، احساس سوزش خفیف یا متوسطی ​​داشته باشید.

کرایوتراپی چیست؟

کرایوتراپی یا کرایوسرجری روشی است که در آن از دمای انجماد روی موضع جهت تخریب بافت بدن استفاده میشود. این روش درمانی، عمدتا برای رفع ضایعات پوستی استفاده می شود، اما علاوه بر آن، کاربردهای گسترده ای در چشم پزشکی، بیماریهای زنانه، جراحی مغز و اعصاب، قلب و عروق و انکولوژی(تومور شناسی) دارد. کرایوسرجری بیش از ۱۵۰ سال است که برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های خوش‌خیم و پیشا بدخیم پوستی و برخی بیماری‌های بدخیم دیگر استفاده میشود که درصد موفقیت بالایی نیز دارد. نیتروژن مایع، که امروزه در این درمان به عنوان ماده ی مولد سرما استفاده میشود،  در دهه ۱۹۴۰ به صورت تجاری در دسترس قرار گرفت. از آن زمان تاکنون، کرایوسرجری به دلیل ایمنی، اثربخشی، هزینه کم، سهولت استفاده، نتایج مطلوب و عدم نیاز به بیهوشی، معمولاً در محیط‌های کلینیکی به صورت درمان سرپایی مورد استفاده قرار میگیرد.

کرایوتراپی چه نوع بیماری های پوستی را می تواند درمان کند؟

کرایوتراپی می تواند در درمان طیف گسترده ای از ضایعات و بیماریهای خوش خیم پوستی موثر واقع شود.

با این حال، این روش در درمان امراض پوستی زیر، بسیار موثر و کارآمد است:

• زگیل های ویروسی
• کراتوز اکتینیک (ضایعه پوستی فلس مانند و زبر)
• کراتوز سبورئیک ( زگیل سبورئیک )
• بیماری بوون
• کارسینوم سلول بازال ( سرطان سلول بازال)

زگیل ویروسی شایع‌ترین عفونت ویروسی است که عامل آن ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) است. اگرچه زگیل های ویروسی می توانند در هر سنی و روی پوست هر شخصی ظاهر شوند اما ابتلای کودکان مدرسه‌ای، افرادی با سیستم ایمنی ضعیف و افراد مبتلا به اگزما، به این عارضه رایج تر است. ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ، از طریق تماس مستقیم پوستی یا بصورت خود تلقیحی منتقل می شود.

زگیل های ویروسی انواع مختلفی دارند، از جمله: زگیل معمولی (که در انگشتان دست رایج است)، زگیل کف پا (در کف پا و انگشتان پا)، زگیل صفحه ای (که در صورت، دست ها و ساق پا رشد میکند)، زگیل های رشته ای (که در روی صورت ظاهر می شوند)، و زگیل های مخاطی (که روی لب ها و داخل گونه ها یافت می شوند).

مکانیسم درمان و ​​اهداف آن

کرایوسرجری را می توان از طریق اعمال سرما با اسپری باز، یا از طریق اعمال مستقیم سرما از دیپ استیک یا پروب انجام داد. نیتروژن مایع دارای نقطه جوش ۱۹۵.۶- درجه سانتیگراد (۳۲۰.۱- درجه فارنهایت) است. هنگامی که سرما به پوست نفوذ میکند، موجب شکل گیری فرم کریستال شده و دیواره سلول ها را تخریب می کند. مرگ سلول ها در این مرحله انجام می شود. اسپری باز گرما را سریعتر منتقل می کند (باعث خنک شدن پوست می شود) و به بافت ها آسیب بیشتری می رساند، اما فشار محکم و استفاده از ژل روان کننده می تواند زمان انجماد را هنگام استفاده از پروب افزایش دهد.

برای تخریب سلول های بدخیم باید دمای بافت به ۶۰- درجه سانتی گراد (۷۶- درجه فارنهایت) برسد. برای درمان ضایعات بدخیم به غیر از ملانوما، پزشکان باید از اسپری متناوب استفاده کنند تا سرما بتواند به بافت عمیق پوست و حداکثر عمق ۱۰ میلی متری نفوذ کند. زمان ذوب کلی بین انجماد برای یک ضایعه بدخیم باید حداقل ۹۰ ثانیه پس از رسیدن به دمای مناسب در پایه توپ یخ باشد، زیرا ذوب آهسته غلظت سطوح سمی الکترولیت ها را در بافت های اطراف افزایش می دهد. زمان‌های ذوب کوتاه‌تر با ریشه‌کنی ناقص سلول‌های بدخیم همراه است.

برعکس، هنگام درمان یک ضایعه سطحی، اسپری کردن مداوم، عمق انجماد را به دلیل انحراف گازها محدودتر می کند. درمان ضایعات خوش خیم ساده تر است زیرا انجماد سریع باعث جدا شدن ورقه ای لایه های پوست میشود.

مزایای درمان زگیل تناسلی با کرایوتراپی

از آنجایی که روش های درمانی مختلفی برای امراض پوستی وجود دارد، پزشکان نیز باید شرایط بالینی و وضعیت پوستی مختص هر بیمار را لحاظ کنند تا روش درمانی مناسب با شرایط هر بیمار را انتخاب کنند. برای مثال، بیماری که آستانه تحمل دردش پایین است یا نواحی بزرگی از پوستش درگیر عارضه شده بهتر است با درمان های موضعی تحت درمان قرار گیرد و نه با کرایوتراپی. به هر حال، عواملی نیز وجود دارد که در صورت وجود آنها، انجام کرایوتراپی نسبت به انجام جراحی ترجیح داده میشود. این عوامل عبارتند از: سابقه ی دیر بهبود یافتن زخم، عدم تحمل درد ناشی از تزریق بی حسی موضعی، استفاده از داروهای ضد انعقاد خون، وجود باتری قلب در بدن یا ضایعات پوستی پراکنده و پخش شده. برخی از مزایای کلی کرایوسرجری در لیست زیر ذکر شده است.

مزایای کرایوسرجری در مقابل دیگر روش های جراحی مرسوم

• بیهوشی اختیاری است
• نتایج عالی در زیبایی پوست
• کم هزینه است
• احتمال بروز عفونت بسیار کم است
• نیاز به مراقبت چندانی ندارد
• نیازی به بخیه زدن نیست
• محدودیت کاری و ورزشی ندارد
• روش درمانی منعطف است و میتواند بسته به شرایط مختص هر بیمار اعمال شود
• رویه ایمن و بی خطری دارد
• زمان آماده سازی بیمار کوتاه است
• انجام آن برای خانم های باردار ضرری ندارد

تجهیزات مورد استفاده در کرایوسرجری 

دیپ استیک 

اعمال نیتروژن مایع با استفاده از اپلیکاتور نوک پنبه ای برای درمان ضایعات خوش خیم و سطحی موثر است. در این روش جهت از بین بردن ضایعه، سرما و انجماد بصورت عمیق انجام نمیشود.

اسپری باز 

با استفاده از چندین نوع تفنگ اسپری موجود ، می توان مقدار مناسبی از نیتروژن مایع را روی هر ضایعه پوستی، چه خوش خیم یا بدخیم، اعمال کرد. ضایعات سطحی و نامنظم را نیز میتوان با این روش درمان کرد. می توان از تکنیک های مختلف (مانند اسپری کردن بصورت پالس، پیوسته ، دورانی) برای انجماد مناسب استفاده کرد. اسپری از زاویه ۹۰ درجه در فاصله ۱ تا ۲ سانتی متری پوست اعمال می شود.

اسپری محدود 

اسپری محدود مختص زمانی است که بافت یا اعصاب حساس در نزدیکی موضع تحت درمان هستند. در این روش ، نوعی سری مخروطی شکل، کرایوژن را به سمت پوست اعمال می کند. پزشکان می توانند از تفنگ اسپری استاندارد و یا یک محصول تجاری (CryoPen) استفاده کنند که افشانه های کوچک اکسید نیتروژن دارند و دمای آنها ۱۲۷- درجه سانتی گراد (۱۹۶.۶- درجه فارنهایت) است.در روش اسپری محدود از محافظ مخروطی باز برای اعمال نیتروژن مایع به سمت ضایعه استفاده میشود. نازل اسپری تقریباً ۱ تا ۱.۵ سانتی متر بالای ضایعه قرار می گیرد.

پراب کرایو 

استفاده از ابزار فلزی از پیش خنک شده یا پراب کرایو برای ضایعات گرد روی سطوح صاف موثر است.

تناقضات و مغایرت ها 

موارد منع انجام کرایوسرجری نسبتاً نادر است، اما مواردی وجود دارد که در صورت وجود آنها باید با احتیاط از این روش درمانی استفاده کرد. این درمان در بیمارانی که به کرایوژن حساسیت دارند نباید اعمال شود. همچنین نباید در درمان ضایعه های پوستی که علت بروز آنها معلوم نیست از این روش درمان استفاده کرد. همچنین از آنجایی که این روش درمانی همراه با درد است، نباید در کودکان زیر هفت سال اقدام به کرایوسرجری کرد، به همین دلیل ممکن است برخی از کودکان بزرگتر نیز تمایلی به انجام کرایوسرجری نداشته باشند. با این حال، استفاده موضعی از لیدوکائین یا کرم لیدوکائین/پریلوکائین Emla)) قبل یا بلافاصله پس از عمل میتواند به کودکان در تحمل درد ناشی از این درمان، کمک کند. موارد منع استفاده از کرایوسرجری:

• ابتلا به بیماری آگاماگلوبولینمی(فقدان پادتن)
• عدم تحمل سرما
• کهیر سرد ( نوعی واکنش پوستی به سرما)
• بیماری کرایوفیبرینوژنمی (مناطق بزرگ)
• بیماری کرایوگلوبولینمی (مناطق بزرگ)
• سیستم ایمنی ضعیف بدن
• اختلال در عروق
• مولتیپل میلوما ( نوعی سرطان)
• بیماری پیودرما گانگرنوزوم ( نوعی بیماری پوستی)
• بیماری رینود (سندرمی که موجب کاهش جریان خود در رگ های دست و پا میشود)
• دیسکرازی یا اختلالات خونی که علت آن مشخص نباشد

مراقبت ها و عوارض بعد از عمل 

قبل از انجام کرایوسرجری، بیماران باید از عوارض جانبی احتمالی این درمان مطلع باشند. چرخه انجماد و ذوب به خصوص پس از درمان هایی که در ناحیه صورت انجام میشود، بلافاصله باعث بروز درد و سوزش متوسط موضع میشود که در عرض چند دقیقه به احساس ذق ذق کردن تبدیل می شود و ورم و سرخی ناحیه درمان را بهمراه دارد. معمولا ساعاتی بعد، تاول های خونی در موضع تشکیل میشوند که به طور معمول طی یک تا دو هفته خشک می شوند و باعث ایجاد اسکار(جای زخم) می شوند. برای ضایعات خوش‌خیم بهبودی کامل در عرض دو تا چهار هفته اتفاق می‌افتد، اما برای ضایعات بدخیم که نواحی بزرگتری را درگیر میکنند، بهبودی ممکن است تا شش هفته نیز طول بکشد.

اکثر ضایعات درمان شده نیازی به مراقبت های خاصی ندارند و بهتر است از پانسمان موضع تحت درمان اجتناب شود. با این حال، ممکن است نیاز باشد تا محل ضایعات بزرگتر، یک یا دو بار در روز با آب و صابون تمیز شود. تاول های بزرگ هم گاهی اوقات ممکن است نیاز به تخلیه شدن داشته باشند. درد و تورم بیش از حد پس از عمل را می توان با استفاده کوتاه مدت از کرم استروئیدی موضعی با قدرت بالا، کاهش داد.

احتمال بروز عوارض جانبی جدی ناشی از کرایوسرجری، بسیار پایین است. اغلب هیپوپیگمانتاسیون(نقص رنگدانه ای) رخ می دهد که ناشی از حساسیت بالای ملانوسیت ها به سرما است. در بیمارانی که پوست تیره تری دارند، بسیار احتمال بروز این عارضه بیشتر است. اگرچه این مورد بسیار نادر است، اما انجماد طولانی مدت نیز می تواند باعث ایجاد اسکار شود که این امر به دلیل اختلال در غشای پایه و نکروز اپیدرم ایجاد می شود. همچنین یک چهارم بیماران نیز دچار خارش و سوزش پوستی میشوند  و احتمال دارد این حس یک تا سه ماه در آنها ادامه داشته باشد. احتمال از دست دادن دائمی حس در نواحی تحت درمان بسیار پایین است و بهتر است از انجام کرایوسرجری در نواحی که رشته های عصبی وجود دارند اجتناب شود. میتوان با اعمال انجماد زیر ۳۰ ثانیه، خطر بروز تمامی عوارض ذکر شده را کاهش داد.

آمفیزم نیتروژن، که با نفوذ زیر جلدی و جوشاندن نیتروژن مایع ایجاد می شود، یک عارضه بدون درد و در عین حال نگران کننده در درمان با نیتروژن مایع است، اما این عارضه نیز به ندرت رخ میدهد. احتمال بروز زخم و عفونت نیز نادر است، اما گاها در بیمارانی که غلظت خون دارند، اتفاق می افتد.

سوالات متداول

نیتروژن مایع چیست؟

نیتروژن مایع حالت مایع ، همان گاز نیتروژنی است که ۷۸ درصد از هوایی که ما تنفس می کنیم از آن تشکیل شده است. نیتروژن مایع بسیار سرد است و نقطه جوش آن ۱۹۶ درجه سانتیگراد است.

این به راحتی در فلاسک های مخصوص ذخیره و حمل می شود و آن را به یک عامل انجماد محلی بسیار موثر برای درمان های پزشکی مبتنی بر سرما درمانی تبدیل می کند.

آیا کرایوتراپی درد دارد ؟ 

میزان درد ناشی از کرایوتراپی معمولاً قابل تحمل است، اما گاهی اوقات در صورت نیاز به انجماد عمیق، احتمالا درد بیشتری حس کنید.

ممکن است در طول درمان و حتی بعد از آن نیز درد داشته باشید. جهت تحمل درد، برای ۲۴ ساعت اول نیاز به استفاده از مسکن دارید تا زمانی که درد کاملا از بین برود. جهت راحتی بیمار میتوان قبل از شروع درمان از بی‌حسی موضعی استفاده شود. تعداد و شدت عوارض جانبی ناشی از این درمان، به تعداد دفعات انجماد/ذوب مورد استفاده در کرایوتراپی و میزان بزرگی ناحیه تحت درمان بستگی دارد.

هر جلسه درمانی چقدر طول می کشد؟ 

این روش درمانی ساده و سریع است و هر جلسه فقط حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد.

چه مدت طول می کشد تا پوست بهبود یابد؟

پس از هر جلسه درمان، خشک شدن و ریزش ضایعات حدود یک هفته طول می کشد و بهبود پوست نیز حدود یک هفته دیگر زمان میبرد.

کرایوتراپی می تواند برای از بین بردن زگیل تناسلی موثر باشد. در اکثر موارد، این درمان زگیل تناسلی را از بین میبرد اما از آنجایی که زگیل میتواند دوباره رشد کند، فرد اغلب به بیش از یک جلسه درمان نیاز دارد.