ریزش موی ارثی یا ژنتیکی شایع‌ترین نوع ریزش موی پیشرونده است که به آن طاسی الگوی مردانه، طاسی الگوی زنانه یا طاسی معمولی نیز گفته می‌شود. حدود ۵۰% از مردان بالای ۵۰ سال، و حدود ۵۰% زنان بالای ۶۵ سال به این مشکل دچار می‌شوند. شدت این نوع ریزش مو در زنان متفاوت است به طوریکه گاهی اوقات به صورت کم‌پشتی گسترده موهای سر بروز کرده و گاهی اوقات نیز منجر به طاسی کامل می‌شود. برای جلوگیری از ریزش مو در زنان و مردان و همچنین درمان ریزش مو روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم.
ریزش موی سکه‌ای یا آلوپسی یک بیماری خودایمنی شایع است که معمولاً منجر به ریزش مو به صورت لکه‌هایی غیر قابل پیش‌بینی می‌شود. آلوپسی می‌تواند هر فردی با هر سن، جنسیت و سنی درگیر کند، اما بیشترین موارد آن در سنین زیر ۳۰ سال رخ می‌دهد. واژه “آلوپسی” از یک اصطلاح قدیمی یونانی گرفته شده است که به طور تقریبی به معنای “بیماری روباهی” است. این نامگذاری به این دلیل است که روباه‌ها شکل پوست خود را به طور دوبار در سال تغییر می‌دهند. واژه “آره‌آتا” که بخش دیگری از نام انگلیسی این عارضه است، به معنای “لکه‌های کوچک با مرز محدود و مشخص” است.
علل ریزش موی ارثی کدامند؟
ریزش موی ارثی ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و هورمونی است. هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) عامل اصلی ریزش موی ژنتیکی در افراد مستعد به این نوع ریزش است. DHT، باعث تغییر در فولیکول‌ها و در نهایت ریزش موی سر می‌شود. موهایی که از فولیکول‌های متأثر از DHT رشد می‌کنند به تدریج باریکتر و کوتاه‌تر شده، و رنگشان روشن‌تر می‌شود تا جایی که در نهایت فولیکول‌ها کاملاً کوچک شده و از بین رفته و رشد مو متوقف می‌شود. در واقع سابقه فامیلی نقشی اساسی در علت ریزش مو مردان دارد.
آیا این نوع ریزش موروثی است؟
بله. عقیده بر این است که استعداد ژنتیکی که علت ریزش مو در مردان است، می‌تواند از هر یک از والدین یا هر دوی آن‌ها به ارث برسد.
علائم ریزش موی ارثی کدامند؟
مردان زودتر و بیشتر از زنان به ریزش موی ارثی دچار می‌شوند. عموماً عقب رفتن خط رویش مو یا ریزش مو در مردان می‌تواند در هر سنی بعد از بلوغ شروع شود. معمولاً، در زمان شروع ریزش مو زنان نسبت به مردان دیرتر بوده و در دهه‌های ۵۰ یا ۶۰ زندگی رخ می‌دهد. البته، گاهی اوقات ریزش موی ارثی در زنان زودتر از این، یعنی در دهه‌های ۳۰ یا ۴۰ زندگی، بروز می‌کند. در برخی زنان، این عارضه به بیش از اندازه بودن هورمون‌های مردانه در بدن، مانند آنچه در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) رخ می‌دهد، ارتباط دارد. برای درمان ریزش مو زنان باید توجه داشت که آکنه، افزایش موهای صورت، نامنظم شدن عادات ماهانه و ناباروری همگی از علائم این سندرم هستند.
ریزش موی ارثی به چه شکل بروز می‌کند؟
ریزش مو ارثی در زنان و مردان به صورت اشکال مختلفی رخ می‌دهد. در عارضه ریزش مو ارثی، ابتدا موها در نواحی مبتلا به ریزش نازک‌تر و کوتاه‌تر از موهای نواحی بدون ریزش می‌شوند و در مراحل بعد، همین موها نیز ریزش می‌کنند.
الگوی رایج ریزش مو در مردان به این صورت است که خط رشد موی پیشانی به عقب می‌روید و ریزش مو از ناحیه دماغ و جلوی سر آغاز می‌شود.
در زنان، ریزش مو یا ترقیع مو عموماً در منطقه افقی فرق سر رخ می‌کند و خط رشد موی پیشانی به طور کامل یا تقریباً کامل حفظ می‌شود.
ریزش موی ارثی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص و جلوگیری از ریزش مو ارثی معمولاً برمبنای تاریخچه، الگوی ریزش مو مردان و زنان و سابقه خانوادگیِ ریزش با یک الگوی مشابه صورت می‌گیرد. در هنگام معاینه پوست سر طبیعی به نظر می‌رسد. گاهی اوقات آزمایش خون هم گرفته می‌شود.
آیا برای ریزش موی ارثی درمان دارویی قطعی وجود دارد؟
خیر، هیچگونه درمان قطعی ریزش موی ارثی وجود ندارد. البته، معمولاً پیشرفت این عارضه در زنان و مردان خیلی کند بوده و از چند سال تا چند دهه طول می‌کشد. شروع این نوع ریزش در سنین پایین‌تر می‌تواند نشانه سریع‌تر بودن نرخ پیشرفت آن در صورت عدم جلوگیری از ریزش مو می باشد.
چگونه می‌توان ریزش موی ارثی را درمان کرد؟
درمان‌های موضعی و خوراکی مجاز
یکی از راههای جلوگیری از ریزش مو درمان های موضعی و داروهایی است کع در ادامه آورده شده اند:
- استفاده از داروی ریزش مو ماینوکسیدیل ۲ یا ۵% بر روی پوست سر سرعت ریزش مو را کاهش داده و در درمان ریزش مو در زنان و مردان موثر است و در برخی افراد باعث می‌شود بخشی از موها دوباره رشد کنند. البته، این محصول گران بوده و به ندرت پیش می‌آید که باعث درمان قطعی ریزش مو و بهبود طولانی مدت قابل قبولی شود. در مواردی که درمان ریزش موی ارثی نتیجه می‌دهد نیز، بهبود حاصله تنها تا زمان استفاده از محلول حفظ می‌شود. گاهی اوقات، ماینوکسیدیل در محل استعمال باعث تحریک‌پذیری یا واکنش‌های آلرژیک پوست می‌شود.
- بهترین قرص برای ریزش مو در مردان ، قرص های فیناستراید است؛قرص‌های فیناستراید جهت کاهش سطح هیدروتستوسترون استفاده می‌شود که باعث کم شدن و درمان ریزش مو در مردان شده و احتمالاً به رویش مجدد موها کمک می‌کند. معمولاً برای مشاهده نتیجه این دارو برای ریزش مو دست کم به ۳ تا ۶ ماه مصرف مداوم نیاز است. کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ از عوارض شناخته شده این قرص‌ها هستند. نتایج بدست آمده از این درمان ریزش مو مردان و زنان ظرف ۶ تا ۱۲ ماه پس از قطع استفاده از این قرص‌ها از بین می‌رود.
درمان‌های تأیید نشده
استفاده از داروی ریزش مو مثل سپیرونولاکتون، سیپروترون استات، فلوتامید و سایمتیدین در زنان باعث مهار عملکرد دی‌هیدروتستوسترون در پوست سر شده و تا حدودی در درمان ریزش مو و بهبود آن موثر است. البته، باید در دوران بارداری از مصرف سپیرونولاکتون و سیپروترون استات اجتناب شود زیرا آن‌ها می‌توانند باعث زنانه شدن جنین مذکر شوند؛ در دوران شیردهی نیز باید از مصرف هر دو اجتناب شود. فلوتامید خطر آسیب رساندن به کبد را به همراه دارد.
لازم به یادآوری است که تمام روشهای درمان ریزش موی سر موضعی و خوراکی تنها تا زمانی تأثیر دارند که از آن‌ها استفاده می‌شود. به علاوه، هیچ یک از این درمان‌ها تأثیر چشمگیری ندارد.
انواع کلاه‌گیس‌ها
برای برخی افراد، استفاده از انواع کلاه‌گیس‌ها و حتی اکستنشن‌های مو کمک بسیاری زیادی به پنهان کردن ریزش موی ارثی می‌کند. کلاه گیس‌ها (موهای مصنوعی) دو نوع دارند؛ آن‌ها از موهای طبیعی یا مصنوعی ساخته می‌شوند.
کلاه‌گیس‌ها و کلاه‌گیس‌های تکه‌ای ساخته شده از موی مصنوعی معمولاً ۶ تا ۹ ماه دوام داشته و نگهداری و شست‌وشوی آن‌ها راحت است اما حرارت به آن‌ها آسیب زده و پوشیدنشان باعث احساس گرما در پوست سر می‌شود. کلاه‌گیس‌ها یا کلاه‌گیس‌های تکه‌ای ساخته شده از موی واقعی ظاهری طبیعی‌تر داشته و می‌توان آن‌ها را با حرارت پایین حالت داد.
مواد آرایشی پوشاننده
اسپری‌های حاوی فیبرهای کوچک رنگ شده که از طریق اینترنت هم قابل خریداری هستند به برخی افراد کمک می‌کنند تا طاسی خود را پنهان کنند. البته، در صورت خیس شدن موها (به وسیله باران، شنا یا تعریق) این مواد شسته شده و معمولاً تنها تا نوبت بعدی شانه کردن یا شست‌وشوی سر دوام دارند.
درمان‌های جراحی
یکی از روشهای درمان ریزش شدید موی سر، جراحی است. متأسفانه، بیمه‌ها معمولاً هزینه‌های مربوط به درمان‌های جراحی را پوشش نمی‌دهند. این درمان‌ها به صورت خصوصی انجام می‌شوند و شامل دو روش زیر است:
- کاشت مو: در این روش، فولیکول‌های مو از مناطق پشت و کناره‌های سر جمع‌آوری شده و در نواحی کمبود موی سر پیوند داده می‌شوند. این فولیکول‌ها در محل پیوند به طور طبیعی رشد می‌کنند و باعث رونق مجدد موها در آن ناحیه می‌شوند.
- کاهش پوست سر: در این روش، یک قطعه پوست به شکل بیضی از ناحیه کمبود موی سر برداشته می‌شود و نواحی دیگری که حاوی موها هستند، به هم نزدیک می‌شوند. گاهی اوقات برای برداشتن قطعه پوست، از اتساع دهنده‌های بافتی استفاده می‌شود. همچنین، اسکارهایی که از کاهش پوست سر بیش از حد به جا می‌مانند، ممکن است قابل مشاهده باشند.
لازم به ذکر است که موارد مذکور به عنوان روشهای درمانی جراحی در نظر گرفته می‌شوند و برای انجام آن‌ها نیاز به هزینه خصوصی دارید. انتخاب و اجرای هر روش درمانی بایستی با مشورت و نظر پزشک متخصص در این زمینه صورت پذیرد.
مراقبت از خود (چه کاری می‌توانم انجام دهد؟)
یکی از وظایف مهم مو، حفاظت از پوست سر در برابر آفتاب برای جلوگیری از ریزش مو است؛ بنابراین باید تمامی نواحی طاس پوست سر در مقابل آفتاب محافظت شوند تا از آفتاب سوختگی جلوگیری شده و احتمال بروز آسیب‌های طولانی مدت ناشی از آفتاب نیز کاهش یابد. شما باید برای جلوگیری از ریزش مو ارثی نواحی طاس سر را با کرم ضدآفتاب بپوشانید و در صورتی که قرار است در معرض نور خورشید قرار بگیرید می‌بایست کلاه بپوشید.