عفونت قارچی واژن (برفک یا کاندیدیازیس واژن): علت و درمان آن

بسیاری از خانم‌ها به طور متناوب با یک عفونت قارچی رایج به نام برفک واژن مواجه می‌شوند. این نوع عفونت واژنی عموماً پس از یائسگی رخ می‌دهد، زیرا در این دوره میزان هورمون استروژن به دلیل کاهش فعالیت تخمدان‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه غشای مخاطی درونی دیواره واژن نازک می‌شود و آسیب پذیرتر می‌شود. یائسگی یکی از مراحل طبیعی زندگی بسیاری از خانم‌ها است، که در آن قاعدگی برای همیشه متوقف می‌شود و امکان باروری وجود نخواهد داشت. معمولاً یائسگی در اوایل دوران ۴۵ تا ۵۵ سالگی آغاز می‌شود. در این زمان، تخمدان‌ها به میزان کمتری هورمون‌های زنانه، به ویژه استروژن، ترشح می‌کنند و علائم یائسگی را ایجاد می‌کنند.

برفک واژن، معروف به مونیلیا و کاندیدیازیس ولوواژینال، از دیگر نام‌های عفونت قارچی کاندیدا آلبیکانس است. این عفونت منجر به خارش، سوزش و تورم در ناحیه واژن و اطراف آن می‌شود و گاهی همراه با ترشحات سفید و پنیری است. برفک واژن در کلیت خود ضرر زیادی ندارد، اما ممکن است ناراحتی زیادی را به همراه داشته باشد. همچنین، ممکن است دوباره تکرار شود، که به آن برگشتن برفک یا عود کردن برفک می‌گویند.

لیزر مونالیزا تاچ یک نوع لیزر پزشکی است که با انتقال انرژی کنترل شده به بافت داخلی واژن، استفاده می‌شود. این روش درمانی باعث تجدید حیات سلول‌ها در بافت واژینال می‌شود و تولید بیشتر کلاژن، که یک ماده مهم برای سلامت سلول‌های واژن است، را تحریک می‌کند.

چه موقع به پزشک مراجعه كنيم؟‌

در صورت مشاهده علائم برفک واژن برای اولین بار، توصیه می‌شود كه به پزشک مراجعه كنيد، به ويژه اگر نشانه ها با درد همراه باشد. اين بدان علت است كه علائم برفک واژن گاهی شبیه به علائم برخي از ناراحيهاي پوستي و گاهي نيز شبيه به علائم یک عفونت منتقل شده از راه جنسی مي‌باشد. با این حال، پزشک قادر به تشخيص صحيح بيماري شما خواهد بود.
پزشک می‌تواند براي اطمينان از ابتلاي شما به برفك واژن و تجويز داروي مناسب، نمونه‌برداري كند. اگر شما قبلاً به  برفک واژن قبل مبتلا بوده‌ايد و مجدداً علائم آن را مشاهده كرديد، می‌توانید مستقيماً  به یک داروخانه مراجعه كرده و  داروهای ضد برفک بدون نسخه را خريداري كنيد. با این حال، اگر برفک پس از درمان بهبود پيدا نكرد، و یا اگر شما به حملات مکرر (حداقل هر چند ماه يك حمله)، دچار هستيد،‌ باید مجدداً به پزشک مراجعه كنيد.

چه كسانی به برفک واژن مبتلا مي‌شوند؟

برفک واژن بسیار رایج است. حدود سه چهارم از زنان در دوره‌اي از  زندگی خود به آن مبتلا مي‌شوند. بیش از نیمی از اين تعداد،‌ بیش از یک بار آن را تجربه مي‌كنند. برفک اغلب  زنان را در دهه‌هاي بيست و سي زندگي مبتلا مي‌سازد. اين عارضه در دختراني كه هنوز دوران قاعدگي آنها آغاز نشده و در زنان يائسه كمتر شايع است.
در حالی‌که هر زنی ممكن است حداقل  یک دور از حملات برفک را تجربه كند، شما به طور خاص مستعد ابتلا به اين بيماري هستيد اگر:‌
• باردار هستيد.
• آنتی بیوتیک مصرف مي‌كنيد.
• مبتلا به دیابت كنترل نشده هستيد.

برفک در دوران بارداری

شما در دوران بارداري بیشتر در معرض خطر ابتلا به برفک هستيد. هیچ مدرکی دال بر اينكه برفک واژن بر شانس بارداري شما تاثيرگذار باشد، وجود ندارد. بهتر است بدانيد كه اگر شما در دوران بارداري به برفك واژن مبتلا شويد،‌ به جنين شما آسیبي نمی‌رسد. با این حال، چنانچه در دوران بارداري يا شيردهي به برفک واژن مبتلا هستيد، باید از مصرف داروهاي ضد برفک خوراكي اجتناب كنيد. در عوض مي‌توانيد از کرمها يا شيافهاي داخل واژينال به اضافه یک کرم ضد برفک در صورت لزوم استفاده كنيد.

علائم برفک واژن

علائم برفک واژن معمولاً واضح است، اما برخی از مردم ممکن است از آن آگاه نباشند.  اين علائم عبارتند از:

• خارش واژن و درد در اطراف دهانه واژن
• آمیزش دردناک در هنگام رابطه جنسی
• احساس سوزش هنگام ادرار، در صورت وجود عفونت واژن این احساس ایجاد شده و باید سریعا برای درمان سوزش ادرار اقدام شود.
• ترشحات واژن، اگر چه این مورد هميشه وجود ندارد. ترشحات معمولاً بدون بو است و می تواند رقیق و آبکی، یا غليظ و سفید پنیر مانند باشد.

علایم شدید

به غير از علائم فوق، شما ممكن است علائم زير را نيز مشاهده كنيد:

• مهبل (واژن) و فرج  قرمز و متورم
• پوست ترک خورده در اطراف دهانه واژن
•  زخم در نواحي اطراف آن – این علامت بسیار نادر است، اما ممکن است حاكي از وجود بيماري ديگري مانند ویروس هرپس سیمپلکس (که باعث تبخال تناسلی مي‎‌شود) باشد.

علل برفک واژن

• برفک واژن يك عفونت زنان است که معمولاًتوسط یک نوع قارچ که به طورطبیعی در واژن زندگی می‌کند، ایجاد می‌شود.
• بیش از ۹۰٪ از موارد برفک توسط کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شوند. بقیه موارد ناشي از  دیگر قارچهاي کاندیدا هستند.
• کاندیدا به‌ طورطبیعی در مهبل (واژن) بیش از نیمی از زنان بدون ایجاد هر گونه علامتي زندگي مي‌كند.
• اعتقاد بر این است که یک تغییر در تعادل طبیعی واژن منجر به رشد کاندیدا و ايجاد علائم برفک مي‌شود.
• این تغيير می‌تواند یک تغییر شیمیایی باشد- برای مثال، هنگامی‌که شما آنتی بیوتیک مصرف مي‌كنيد – و یا يك تغییر هورمونی باشد – مانند زماني كه شما باردار هستيد.

چه چيزي ابتلا به برفک را افزایش می‌دهد؟

موارد زير خطر ابتلا به برفک را افزايش مي‌دهند:‌

آنتی بیوتیک‌ها

حدود یک سوم از زناني که آنتی‌بیوتیک مصرف مي‌كنند، به برفك واژن مبتلا مي‌شوند زیرا آنتی بیوتیک ها بر باکتریهاي خودي در واژن تأثيري نمي‌گذارند.
تمام انواع آنتی بیوتیکها می‌توانند شانس ابتلاي شما به برفك  را افزايش دهد، اما برای ابتلا به عفونت قارچي واژن، قارچ کاندیدا باید در مهبل (واژن) وجود داشته باشد.

بارداری

اگر شما باردار هستید، تغییر در سطح هورمون‌های زنانه، مثل استروژن، شانس ابتلا به برفک و احتمال عود مجدد آن را در شما افزايش مي‌دهد.

دیابت

دیابت یک بیماری بلند‌مدت است که به دليل بالا بودن سطح گلوکز خون ایجاد می‌شود.اين بيماري به طور‌معمول از طريق تزریق منظم انسولين و حفظ یک رژیم غذایی سالم و متعادل كنترل مي‌شود.
اگر به دیابت کنترل نشده مبتلا هستيد – با بالا و پايين رفتن سطح گلوكز در خون و ثابت نماندن سطح آن- شما بيشتر در معرض خطر ابتلا به برفك واژن قرار مي‌گيريد.

سیستم ایمنی ضعیف

خطر ابتلا به برفک واژن نیز به علت ضعف سیستم ایمنی بدن شما افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، وقتی سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری‌هایی مانند اچ‌آی‌وی یا ایدز ضعیف شده است یا در حال درمان شیمیایی هستید، خطر ابتلا به این عفونت بیشتر می‌شود.

در این شرایط، سیستم ایمنی بدن شما که به طور معمول با عفونت‌ها مبارزه می‌کند، ممکن است قادر به کنترل و پایداری قارچ کاندیدا نباشد. این قارچ در شرایط ضعف سیستم ایمنی بدن به راحتی می‌تواند درون واژن گسترش یابد و عفونت را تشکیل دهد.

تشخیص برفک واژن

در اغلب موارد، برفک واژن به‌راحتی تشخیص داده می‌شود.

مکان‌های مختلفي وجود دارند كه شما می‌توانید برای مشاوره و آزمایش به آنجا مراجعه كنيد، از جمله:‌

• مطب پزشك
• کلینیک  دستگاه تناسلي يا سلامت جنسی
• برخی از کلینیک هاي  پیشگیری از بارداری و خدمات جوانان

اگر شما قبلاً به  برفک واژن قبل مبتلا بوده‌ايد و مجدداً علائم آن را مشاهده كرديد، می‎‌توانید مستقيماً  به یک داروخانه مراجعه كرده و  داروهای ضد برفک بدون نسخه را خريداري كنيد. در آنجا ممكن است چند سوال از شما پرسيده شود:

• علائم شما چيست
• آیا سابقه برفك وا‍‍ژن داريد
• آیا درحال‌حاضر براي درمان برفك از داروي بدون‌نسخه استفاده مي‌كنيد.
• آیا شما مستعد ابتلا به برفک هستید – برای مثال، آيا براي درمان بيماري ديگري از آنتي‌ بيوتيك استفاده مي‌كنيد.

در صورت داشتن علائم موضعي برفک واژن، مانند خارش مهبل و ترشحات غليظ خامه‌اي، شما به احتمال زياد به برفك واژن مبتلا هستيد.

آزمایشات بیشتر

در برخی موارد، ممکن است آزمایش‌های بیشتر لازم باشد. برای مثال، اگر:

• از داروهاي ضد برفك براي درمان استفاده كرده‌ايد، ولي موثر نبوده است.
• برفک  مجدداً عود كرده است.
•  علائم شما بيش از اندازه شديد هستند.
• احتمال ابتلا به یک عفونت مقاربتی در شما وجود داشته باشد.

درمان برفک واژن

بسیاری از زنان حملات گاه‌به‌گاه يك عفونت قارچی متداول به نام برفک واژن را تجربه مي‌کنند. برای برفک خفیف واژن، مصرف یک دوره کوتاه داروی ضد برفک ممکن است توصیه شود که دوره آن معمولاً یک تا سه روز است. اگر علائم برفک  شدید‌تر باشد، شما نیاز به درمان طولانی‌تري داريد.

داروهای ضد برفک موجود

• شياف مهبلي ضد برفک: برای مقابله با کاندیدا در واژن استفاده مي‌شود. شياف قرصي با يك شكل خاص است كه با استفاده از یک اپلیکاتور در داخل واژن خود قرار مي‌دهيد، مانند قرار دادن تامپون.
• کرم ضد برفک: برای مقابله با کاندیدا در پوست اطراف دهانه واژن
•  قرص ضد برفک: که می‌تواند به جای کرم و شياف استفاده شود؛ این قرصها بلعيدني بوده و درمان خوراكي ناميده مي‌شوند.

شيافها و درمان هاي خوراكي هر دو به يك اندازه در درمان برفک موثر هستند. حدود ۸۰٪ از زنان صرف نظر از نوع داروي مورد استفاده بااين روشها درمان مي‌شوند.

در صورتي كه در دوران بارداري يا شيردهي هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد.

اگر در دوران بارداری یا شیردهی به برفک واژن مبتلا هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و به جای خرید مستقیم داروی ضد برفک از داروخانه، راهنمایی و نصیحت پزشک را دریافت کنید. استفاده از داروهای خوراکی برای شما توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است بر جنین تأثیرگذار باشند. به طور معمول، شیاف‌های ضد برفک مانند کلوتریمازول، اکونازول یا میکونازول تجویز می‌شوند.

اگر باردار هستید، هنگام استفاده از شیاف‌ها، برای جلوگیری از ایجاد زخم در دهانه رحم (گردن رحم)، بسیار محتاط عمل کنید. به جای استفاده از اپلیکاتور، شیاف را با استفاده از انگشت خود به محل قرار دهید تا خطر آسیب‌رسانی به گردن رحم کاهش یابد.

در صورت داشتن علائمی مانند خارش و درد در اطراف واژن، ممکن است به شما یک کرم ضد برفک تجویز شود. همچنین، در طول حملات برفک، ممکن است مایل باشید از یک مرطوب‌کننده منظم در اطراف واژن استفاده کنید. به عنوان مثال، می‌توانید از کرم E45 به عنوان جایگزین صابون استفاده کنید. بعد از استفاده، محل را بشویید و سپس از یک مرطوب‌کننده چربتر برای حفاظت از پوست استفاده کنید. با این حال، به‌خاطر داشته باشید که مرطوب‌کننده‌ها ممکن است باعث ضعیف شدن عملکرد کاندوم شوند.

عوارض برفک واژن

عوارض اصلی برفک عبارتند از:

• تأثيرگذار نبودن درمان
• عود مجدد برفك
• افسردگی و مشکلات جنسی
• مشکلات آلت تناسلی در شريك جنسي مرد

جلوگیری از برفک واژن

اگر شما مستعد ابتلا به برفک واژن هستید، مي‌توانید روش های خود-بهبودی زیر را به کار گیرید:

• ناحیه واژن خود را با آب بشویید و از استفاده از صابونهاي معطر، شامپوی بدن، دئودورانتها یا اسپریهای واژن و مهبل اجتناب کنید.
• به طورمنظم از یک مرطوب‌کننده (نرم کننده)، مانند کرم E45، به عنوان جایگزین صابون استفاده كنيد و سپس براي محافظت از پوست با یک مرطوب کننده چربتر محل را چرب كنيد. با این حال، آگاه باشید که مرطوب‌کننده ها می‌‍توانند عملکرد کاندوم را تضعیف کنند.
• از کاندوم لاتکس، کرم منی‌کش یا روغنهای نرم‌کننده ، در صورتی‌که باعث تحریک ناحیه تناسلی شما می‌شوند، استفاده  نکنید.
• از پوشیدن لباس زیر تنگ و یا شلوارهای تنگ اجتناب کنید.
•   اگر تحت درمان آنتي بيوتيك هستيد و سابقه ابتلا به برفک واژن را دارید، براي درمان برفك واژن اقدام كنيد.
• در مورد مسائل جنسی با همسر خود صحبت کنید – به عنوان مثال، اگر شما در هنگام رابطه جنسی به اندازه کافی آرام نگرفته و یا دچار سختي هستيد.  
• برخی از زنان برای جلوگیری از برفک واژن از ماست ساده و یا مکمل‌های پروبیوتیک استفاده می‌کنند. با این حال، هیچ مدرکی دال بر تایید تأثير اين مواد بر پيشگيري از ابتلا به برفك واژن وجود ندارد.