بیماری گال یا جرب، یک نوع عفونت پوستی است که توسط یک حشره بسیار ریز به نام سارکوپتس اسکابیه (مایت) ناشی می‌شود. این حشرات کوچک قادرند برای مدت حدود ۲ ماه یا بیشتر روی پوست زندگی کنند، تکثیر کنند و سپس وارد پوست شوند و تخم بگذارند. این عمل باعث ایجاد حساسیت پوستی و ظهور جوش‌های با خارش شدید می‌شود.
سالانه تقریباً ۳۰۰ میلیون مورد گال در سراسر جهان گزارش می‌شود. این بیماری بسیار مسری است و از طریق تماس مستقیم با پوست، به راحتی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود. همچنین، لباس‌ها و تخت‌خواب آلوده نیز می‌توانند راه‌های دیگری برای انتقال گال باشند.
گال علی‌رغم آزاردهنده بودن‌اش معمولاً به نحو مؤثری درمان می‌شود. درمان بیماری گال غالباً شامل مصرف داروهایی می‌شود که حشره‌های ریز مولد گال و تخم‌های آنها را از بین می‌برند. ازآنجایی که گال بسیار مسری است، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند تمام افراد خانواده که در تماس مداوم با فرد مبتلا به گال بوده‌اند، فرایند درمان را طی کنند.
علائم گال
پس از تماس اولیه با گال، معمولاً بیش از ۶ هفته باید سپری شود تا علائم بروز یابند. این علائم معمولاً در افرادی که پیش از این نیز به گال مبتلا بوده‌اند، سریعتر آشکار می‌شود.
حساسیت پوستی و خارش شدیدی که شب هنگام تشدید می‌شود از علائم بارز گال محسوب می‌شود. خارش مداوم ناحیه عفونی باعث ایجاد زخمی می‌شود که آن زخم نیز به نوبه خود عفونت می‌کند. در چنین شرایطی باید درمان دیگری با آنتی بیوتیک برای رفع عفونت پوست انجام شود.
در نوزادان و خردسالان معمولاً عفونت در ناحیه‌های زیر بروز می‌یابد:
- سر
- صورت
- گردن
- دست
- کف پا
اما در کودکان بزرگتر و بزرگسالان حساسیت پوستی بیشتر در محل‌های زیر بروز می‌یابد:
- مچ دست
- آرنج
- زیربغل
- نوک پستان
- آلت تناسلی مردانه
- کمر
- باسن
- بین انگشتان
این حساسیت پوستی با تاول‌های بسیار ریز یا برآمدگی‌های جوش مانندی همراه است. مسیر نفوذ حشره‌ها به زیر پوست نیز قابل مشاهده است و به صورت خط‌هایی با رنگ متفاوت با پوست یا برآمدگی بسیار ریز نمود می‌یابد.
بعضی از بیماران مبتلا به گال با نوعی شدیدتر و مسری‌تر از گال به نام گال نروژی یا کبره بسته نیز مواجه می‌شوند. در بیماران مبتلا به گال نروژی، پوست بافتی ضخیم و جامد دارد که حاوی هزاران تخم و حشره بسیار ریز است.
گال نروژی همواره با خارش همراه نیست و گاهی منجر به بروز علائم دیگری مانند رویه‌های خشک و پوستی ضخیم و خاکستری می‌شود که حتی با تماس کوچکترین بافتی می‌شکند.
گال نروژی معمولاً در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر رخ می‌دهد. بنابراین، بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز، بیمارانی که استروئید یا داروهای خاص برای درمان روماتیسم مصرف می‌کنند، و همچنین بیمارانی که شیمی درمانی می‌بینند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع گال قرار دارند. حشره‌های بسیار ریز گال نروژی سیستم ایمنی ضعیف را آسانتر تضعیف کرده و با نرخ تکثیر سریعتری پیش می‌روند. روش انتقال گال نروژی مشابه با گال معمولی است.
شیوه سرایت گال
گال به روش‌های زیر سرایت می‌یابد:
- تماس طولانی مدت پوستی نظیر نگه داشتن دست
- تماس نزدیک مانند مقاربت جنسی
- استفاده اشتراکی از لباس، تخت خواب یا حوله
از آنجایی که گال اکثراً از راه تماس بدنی مستقیم سرایت می‌یابد، خانواده، دوستان و همسر فرد مبتلا نیز ممکن است به راحتی آلوده شود. این آلودگی در شرایط و موقعیت‌های زیر سریعتر منتشر می‌شود:
- مدرسه
- مهد کودک
- تیم‌های ورزشی
- زندان
تشخیص گال
پزشک احتمالاٌ گال را به راحتی با انجام معاینه بالینی و بررسی وضعیت پوست آسیب دیده تشخیص می‌دهد. پزشک در بعضی موارد برای تایید تشخیص حشره‌ای را با سوزن از روی پوست برمی‌دارد. اگر نتوان حشره را به سادگی پیدا کرد، پزشک بخش کوچکی از پوست را با ملایمت می‌خراشد و یک نمونه بافتی تهیه می‌کند. سپس این نمونه با استفاده از میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود حشره‌های (مایت‌های) گال یا تخم‌های آنها تایید شود.
درمان گال
درمان گال معمولاً با از بین بردن آلودگی شروع می‌شود و برای این کار پمادها، کرم‌ها و لوسیون‌هایی تجویز می‌شود که باید مستقیماً روی پوست مالیده شود.
پزشک احتمالاً از بیمار می‌خواهد تا دارو را شب‌ها یعنی هنگام حداکثر بودن فعالیت حشره‌ها مصرف کند. درمان باید روی تمام پوست بدن، از گردن به پایین، اعمال شود و دارو صبح روز بعد شسته شود. در هر حال نکته مهم رعایت دقیق دستورات پزشک است.
بعضی داروهای رایج برای درمان گال عبارت‌اند از:
- کرم ۵ درصد پرمترین
- لوسیون ۲۵ درصد بنزیل بنزوات
- پماد ۱۰ درصد سولفور (گوگرد)
- کرم ۱۰ درصد کروتامیتون
- لوسیون ۱ درصد لیندان
پزشک گاهی داروهای دیگری را نیز برای تسکین علائم آزاردهنده ناشی از بیماری گال تجویز می‌کند. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آنتی هستامین‌هایی مانند لوسیون پراموکسین یا بنادریل برای کاهش خارش
- آنتی بیوتیک برای از بین بردن عفونت ناشی از خاراندن مداوم پوست
- کرم‌های استروئیدی برای کاهش ورم و خارش
درمان‌های تهاجمی‌تر در صورت شدید یا گسترده بودن گال ضرورت می‌یابد. قرصی خوراکی به نام ایورمکتین برای بیمارانی تجویز می‌شود که:
- علائم‌شان پس از درمان اولیه بهبود نمی‌یابد.
- مبتلا به گال نروژی هستند.
- گال اکثر بدن‌شان را فرا گرفته است.
گاهی به نظر می‌آید که علائم در طول هفته نخست درمان تشدید می‌شوند. بااین حال پس از یک هفته خارش کاهش می‌یابد و بیماری پس از چهار هفته کاملاً درمان می‌شود. چنانچه پوست پس از یک ماه التیام نیابد، احتمالاً هنوز آلوده به حشره‌های ریز گال است.
چنانچه علائم پس از گذشت چهار هفته از درمان از بین نرفت، باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کرد.
رهایی یافتن از گال
با توجه به اینکه حشرات ریز گال پس از جدا شدن از بدن، به مدت دو تا سه روز هنوز زنده می‌مانند، اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از آلودگی مجدد باید انجام شود. تمام اشیاء زیر باید در آب داغ با دمای ۱۲۲ درجه فارنهایت شسته شوند:
- لباس‌ها
- وسایل خواب مانند ملحفه، تشک، روبالشتی و غیره
- حوله‌ها
- بالشت‌ها
سپس وسایل شسته شده باید در خشک‌کن با دمای بسیار بالا حداقل به مدت ۱۰ تا ۳۰ دقیقه خشک شوند.
هر چیزی که نمی‌توان آن را شست، باید به طور کامل با استفاده از جاروبرقی تمیز شود. سپس کیسه جاروبرقی دور انداخته شده و جاروبکاری به خوبی با آب داغ و آب اکسیژنه شسته شود. همچنین، از این محلول می‌توان برای تمیز کردن سطوح دیگری استفاده کرد که ممکن است حشرات ریز گال در آنها وجود داشته باشند.
