تاثیر مخرب آفتاب بر پوست: درمان پوست با کرم، لیزر، پیلینگ

اگرچه بسیاری از افراد از گرما و نور خورشید لذت می‌برند، اما قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب ممکن است به پوست آسیب برساند. گرما به مناطقی از پوست که محافظت نشده‌اند، آسیب می‌رساند و باعث خشک شدن و کاهش چربی طبیعی پوست می‌شود. همچنین، اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید می‌تواند منجر به سوزش و تغییرات بلندمدت در ساختار پوست شود. به خاطر این دلایل، پیشگیری از آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب بسیار مهم است. در صورت نگرانی از آسیب‌های پوستی، می‌توانید به پوست خود مراقبت کنید و به طور منظم به متخصص پوست مراجعه کنید. برای درمان آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب، متخصصان پوست از روش‌های درمانی مختلف استفاده می‌کنند. این روش‌ها شامل استفاده از کرم‌ها و ژل‌های موضعی، لایه برداری شیمیایی و مکانیکی پوست، و استفاده از لیزر می‌شوند. این روش‌های درمانی می‌توانند به طور موقت رنگدانه‌های اضافی را کاهش دهند، پوست را صاف و زبر کنند، منافذ پوست را تنگ کنند و حتی تولید کلاژن را افزایش دهند.

آثار مخرب آفتاب بر پوست

شایع‌ترین انواع آسیب آفتاب به پوست عبارتند از:

خشکی پوست

اگر پوست در معرض آفتاب قرار بگیرد به تدریج رطوبت و چربی‌های مهم خود را از دست می‌دهد و باعث می‌شود حتی پوست افراد جوان نیز خشک، پوسته پوسته و خیلی زود چروک شود.

آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگی نام رایجی برای آسیب پوستی است که بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید ایجاد می‌شود. آفتاب سوختگی ملایم فقط باعث قرمزی و سوزش پوست می‌شود، اما موارد شدیدتر می‌توانند تاول‌های کوچک (وزیکول‌ها) یا تاول‌های بزرگتری را ایجاد کنند.

کراتوز اکتینیک

کراتوز اکتینیک به برآمدگی‌های کوچک شبیه سنباده یا تکه‌های کوچک و پوسته پوسته شده‌ای گفته می‌شود که در اثر آسیب پوستی ناشی از قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد شده و به رنگ صورتی، قرمز، زرد یا قهوه‌ای هستند. بر خلاف علائم تیره شدن در اثر آفتاب یا آفتاب سوختگی، کراتوز اکتینیک معمولاً از بین نمی‌رود، مگر اینکه منجمد شود، تحت درمان شیمیایی قرار بگیرد، یا توسط پزشک برداشته شود. کراتوز اکتینیک در مناطقی از پوست ایجاد می‌شود که در معرض تابش مکرر یا طولانی مدت اشعه ماوراء بنفش خورشید قرار داشته باشد و این یک نشانه هشدار دهنده برای افزایش خطر سرطان پوست است. حدود 10٪ تا 15٪ از کراتوزهای اکتینیک سرانجام به سرطان‌های سلول سنگفرشی پوست تبدیل می‌شوند.

تغییرات طولانی مدت در کلاژن پوست (پروتئین ساختاری)

 این تغییرات شامل photoaging (پیری زودرس پوست به دلیل قرار گرفتن در معرض آفتاب) و پورپورای اکتینیک (خونریزی از رگ‌های شکننده زیر سطح پوست) است. در photoaging ، به دلیل تغییراتی که در کلاژن لایه عمیق پوست به نام درم رخ می‌دهد، چین و چروک و خطوط ریزی در پوست ایجاد می‌شود. در پورپورای اکتینیک، اشعه ماوراء بنفش به کلاژن ساختاری که از دیواره رگ‌های خونی ریز پوست محافظت می‌کند، آسیب می‌رساند. به خصوص در افراد مسن، این آسیب کلاژن باعث می‌شود رگ‌های خونی شکننده‌تر شوند و با یک ضربه خفیف، پاره شوند.

آفتاب سوختگی‌های مکرر و قرار گرفتن در معرض نور خورشید به صورت محافظت نشده در طول سال‌های زندگی می‌تواند خطر ابتلا به ملانوم بدخیم و سایر اشکال سرطان پوست را افزایش دهد. به عنوان یک قاعده کلی، اگر پوست سفید و چشم‌های روشنی دارید، بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از آفتاب و سرطان‌های پوستی هستید. این بدان دلیل است که پوست شما ملانین (رنگدانه تیره) کمتری دارد. ملانین به محافظت از پوست در برابر اثرات اشعه ماوراء بنفش کمک می‌کند. بنابراین کمبود آن می‌تواند پوست شما را در برابر صدمات ناشی از آفتاب آسیب‌پذیرتر کند.

علائم

علائم آسیب پوست در اثر آفتاب عبارتند از:

• خشکی پوست – پوست قسمتی از بدن شما که در معرض آفتاب قرار گرفته نسبت به سایر قسمت‌‌ها خشک، پوسته پوسته و کمی چروکیده به نظر می‌رسد. همچنین، خشکی پوست یکی از شایع‌ترین دلایل خارش است.
• آفتاب سوختگی – آفتاب سوختگی ملایم باعث ایجاد درد و قرمزی روی پوست می‌شود. در بیشتر موارد، خطوط مرزی آشکاری بین قسمت‌های محافظت نشده و قسمت‌هایی که توسط پیراهن، شورت، یا هر لباس دیگری در برابر آفتاب محافظت می‌شود، وجود دارد. موارد شدیدتر، آفتاب سوختگی باعث ایجاد تاول‌های دردناک می‌شود که گاهی اوقات با حالت تهوع و سرگیجه همراه است.
• کراتوز اکتینیک – کراتوز اکتینیک به صورت یک برآمدگی کوچک ظاهر می‌شود که مانند کاغذ سنباده یا تکه‌ای از پوست است که پوسته پوسته پوسته (لایه برداری) شده و ممکن است دارای سطح ناهموار یا حتی تیز باشد. این تکه‌ها ماندگار هستند و در رنگ‌های صورتی، زرد، قرمز یا قهوه‌ای ایجاد می‌شوند. یک کراتوز اکتینیک ممکن است در ابتدا به اندازه یک جوش باشد و به ندرت حساس یا دچار خارش می‌شود.
• تغییرات طولانی مدت در کلاژن پوست – علائم تغییرات کلاژن شامل خطوط ریز، چین و چروک‌های عمیق‌تر، ضخیم شدن بافت پوست و کبودی آسان در مناطقی است که در معرض آفتاب قرار گرفته‌اند، به خصوص قسمت پشت دست و ساعد.

مدت زمان پیش بینی شده

قرمزی دردناک آفتاب سوختگی ظرف چند روز محو می‎شود، به شرطی که پوست آسیب‌دیده خود را بدون ضد آفتاب مجدداً در معرض آفتاب قرار ندهید. برخی از آسیب‌های آفتاب دائمی هستند، اگرچه داروهای تجویزی، داروهای بدون نیاز به نسخه و درمان‌های احیاکننده پوست می‌توانند ظاهر پوست را بهبود بخشد.

چه موقع با پزشک تماس بگیریم؟

در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر، بهتر است با پزشک مراقبت‌های اولیه یا متخصص پوست (پزشک متخصص در مشکلات پوستی) تماس بگیرید:

• پوست خشکی که به درمان‌های بدون نسخه پاسخ نمی‌دهد.
• آفتاب سوختگی شدید.
•  آفتاب سوختگی ملایم در قسمت‌های بسیار زیادی از پوست شما، به خصوص اگر سوزش پوست شما خواب یا پوشیدن لباس را برایتان سخت می‌کند.
• وجود یک تکه پوسته پوسته شده یا ندول پوستی ماندگار در هر جای پوست شما، یا زخم پوستی که بهبود نمی‌یابد.
• خونریزی غیرطبیعی در زیر پوست یا پوستی که به راحتی کبود می‌شود.
• هرگونه تغییر در خالها.

در صورت بروز هرکدام از این مشکلات، بهتر است تا متخصص مراقبت‌های پوستی مراجعه کرده و نظر و راهنمایی او را دریافت کنید. او می‌تواند تشخیص دقیقی برای مشکلات پوستی شما قرار دهد و برنامه درمانی مناسبی را برای شما تعیین کند.

تشخیص 

در بیشتر موارد پزشک شما به سادگی با معاینه ناحیه مورد نظر، می‌تواند تأیید کند که پوست شما در اثر آفتاب آسیب دیده است. اغلب، بیوپسی در تکه‌ای از کراتوز اکتینیک برای رد سرطان پوست انجام می‌شود. در بیوپسی، یک قطعه کوچک از پوست برداشته شده و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.

درمان آثار مخرب آفتاب بر پوست

نوع درمان بستگی به نوع آسیب آفتاب دارد:

خشکی پوست 

از یک مرطوب کننده استفاده کنید که حداقل یکی از مواد زیر را داشته باشد: گلیسیرین، اوره، اسید پیروگلوتامیک، سوربیتول، اسید لاکتیک، نمک‌های لاکتات یا اسیدهای آلفا هیدروکسی. از اسیدهای آلفا هیدروکسی یا اسیدهای دیگر روی پوست‌های آفتاب سوخته استفاده نکنید. از استحمام با آب گرم یا داغ خودداری کنید زیرا باعث می‌شود پوست آسیب دیده شما خشک‌تر شود. فقط با آب گرم یا خنک حمام کنید و از صابون‌های بدون عطر و رنگ که مقدار چربی بالایی دارند یا حاوی گلیسیرین هستند استفاده کنید.

آفتاب سوختگی

برای آفتاب سوختگی دردناک، سعی کنید کمپرس‌های خنک (مانند یک پارچه خنک و مرطوب) را روی پوست آسیب دیده خود قرار دهید یا روی ناحیه آسیب‌دیده آب خنک اسپری کنید. اگر ناراحتی شما ادامه داشته باشد، می‌توانید از داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin) یا آسپیرین استفاده کنید، البته تا زمانی که مشکل سلامتی نداشته باشید و و پزشک شما مصرف این داروها را برای شما ممنوع نکرده باشد. پزشک ممکن است در صورت داشتن آفتاب سوختگی گسترده با تاول شدید و درد، داروی ضد التهابی قوی‌تری را برای شما تجویز کند.

کراتوز اکتینیک

نوع درمان مناسب شما به عوامل بسیاری بستگی دارد، از جمله تعداد، اندازه و محل کاراتوز اکتینیک‌های شما. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• فلوروراسیل موضعی – داروی ضد سرطان فلوروراسیل 5- (5-FU) به طور مستقیم بر روی پوست اعمال می‌شود تا کراتوز اکتینیک را از بین ببرد.
• ایمی‌کیمود موضعی – این درمان موضعی مکانیسم‌های دفاعی بدن شما را تنظیم می‌کند تا در برابر کراتوز اکتینیک واکنش نشان دهد.
• ژل سدیم دیکلوفناک موضعی – این ژل ضد التهاب موضعی دو بار در روز به مدت سه ماه برای درمان کراتوز اکتینیک استفاده می‌شود.
• کرایوتراپی – کراتوز اکتینیک با نیتروژن مایع منجمد می‌شود.
• لایه برداری شیمیایی – از یک محلول شیمیایی قوی برای از بین بردن لایه فوقانی پوست استفاده می‌شود، تا بعد از آن لایه سالم دوباره رشد کند.
• جوانسازی پوست با لیزر – این کار به همان روش لایه برداری شیمیایی برای از بین بردن لایه فوقانی پوست عمل می‌کند، اما به جای محلول شیمیایی از پرتوی لیزر استفاده می‌کند.
• برداشتن بوسیله تراشیدن – پزشک با احتیاط ناحیه پوست غیر طبیعی را با دقت می‌تراشد. از قسمت تراشیده شده پوست می‌توان به عنوان نمونه بیوپسی برای بررسی سرطان نیز استفاده کرد.
• درمان فوتودینامیکی (PDT) – یک محلول حساس به نور توسط کراتوز اکتینیک جذب می‌شود و سپس بوسیله نور “فعال” شده و باعث از بین رفتن کراتوز اکتینیک می‌شود.

همچنین، از آنجا که کراتوز اکتینیک نشانه آن است که شما در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستید، پزشک برنامه منظمی را برای معاینات دوره‌ای مناطق جدید پوست غیر طبیعی شما تنظیم می‌کند.

photoaging و سایر تغییرات کلاژن

اگرچه نمی‌توان همه اثرات آسیب طولانی مدت خورشید را معکوس کرد، اما پزشک می‌تواند با تجویز ترتینوئین (مشتقات ویتامین A) یا اسیدهای آلفا-هیدروکسی قوی که مستقیما روی پوست اعمال می‌شوند، ظاهر پوست شما را بهبود بخشد. گزینه‌های دیگر شامل لایه برداری شیمیایی، کرایوسرجری و جوانسازی با لیزر یا درم ابریژن است. درم ابریژن روشی است که در آن لایه بیرونی پوست با یک برس یا وسیله چرخنده ویژه خراش داده می‌شود. این کار باعث می‌شود که پوست جدید به جای پوست کهنه و آسیب‌دیده رشد کند. همچنین ممکن است پزشک بتواند سم بوتولینوم (بوتاکس) یا فیلر  مانند رستیلان یا ژوویدرم، یا کلاژن را به پوست شما تزریق کند تا به طور موقت چین و چروک‌ها را کاهش دهد. مانند هر نوع درمان زیبایی دیگری، در مورد خطرات و فواید روش درمانی مورد نظر خود با پزشک صحبت کنید.

پیش آگهی

آسیب آفتاب ممکن است منجر به آسیب دائمی به پوست شما شود. برخی از روش‌های درمانی برای کراتوز اکتینیک می‌توانند یک ناحیه کم رنگ (فاقد رنگدانه) را در سطح پوست باقی بگذارند. مهمتر از ظاهر، تأثیر طولانی مدت آسیب آفتاب بر احتمال ابتلا به سرطان پوست است. هرچه بیشتر بدون محافظت از پوست در معرض آفتاب باشید، احتمال ابتلا به سرطان پوست در شما بیشتر خواهد شد، به خصوص اگر رنگ پوست شما روشن باشد.

پیشگیری

با انجام اقدامات زیر می‌توانید به جلوگیری از آسیب دیدن پوست در اثر آفتاب کمک کنید:

• قبل از رفتن ب محیط باز از ضد آفتاب استفاده کنید. ضد آفتاب مقاوم در برابر آب را انتخاب کنید که دارای فاکتور محافظت در برابر آفتاب 30 (SPF) یا بالاتر باشد. همچنین ضدآفتاب باید پوست شما را در برابر هر دو اشعه UV-A و  UV-Bمحافظت کند. برای جلوگیری از تعریق یا شسته شدن ضد آفتاب، بارها و بارها آن را تمدید کنید.
• از کرم ضد آفتاب روی لب‌های خود استفاده کنید. محصولی را انتخاب کنید که بطور خاص برای لب‌ها تهیه شده باشد و دارای SPF 20 یا بیشتر باشد.
• زمانی که نور آفتاب در شدیدترین حالت خود قرار دارد، کمتر در فضای باز باشید (از حدود 10 صبح تا 3 بعد از ظهر در بیشتر مناطق قاره آمریکا).
• عینک آفتابی با محافظت از نور UV بپوشید.
• شلوار بلند، پیراهن آستین بلند و کلاه با لبه پهن بپوشید.
• آگاه باشید که برخی از داروها و محصولات مراقبت از پوست می‌توانند خطر آسیب‌دیدگی ناشی از نور UV در پوست را افزایش دهند. این داروها شامل برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین برخی داروهای تجویزی هستند که برای معالجه بیماری‌های روانی، فشار خون بالا، نارسایی قلبی، آکنه و آلرژی استفاده می‌شود. اگر از این داروهای تجویزی استفاده می‌کنید و معمولاً زمان زیادی را در خارج از منزل می‌گذرانید، از پزشک متخصص خود سوال کنید که آیا برای جلوگیری از قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب، باید اقدامات احتیاطی خاصی انجام دهید یا خیر. همچنین، توجه داشته باشید که برخی محصولات مراقبت از پوست بدون نیاز به نسخه که حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی هستند، می‌توانند پوست شما را در معرض آسیب ناشی از نور آفتاب قرار دهند.

برای کمک به تشخیص کراتوز اکتینیک و سایر ناهنجاری‌های پوستی در مراحل ابتدایی، منظماً هر یک یا دو ماه یک بررسی جامع از سطح کلی پوست خود انجام دهید. بررسی شامل بررسی تکه‌های پوستی پوسته پوسته شده، خال‌ها، ندول‌های کوچک، زخم‌ها و سایر ناهنجاری‌های پوستی در سراسر بدن شامل پوست سر و مناطق تناسلی است. برای دیدن مناطقی که دسترسی به آن‌ها مشکل است، مانند پشت، شانه‌ها، بازوها، باسن و کف پا، از یک آینه استفاده کنید. افرادی که تعداد زیادی از کراتوز اکتینیک را تجربه می‌کنند، باید حداقل دو بار در سال توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرند. این بازرسی‌ها توسط پزشک متخصص پوست انجام شده و به تشخیص دقیق و درمان مناسب کمک خواهد کرد.