امکان دارد منافذ پوست بدن برخی از افراد بسته به نوع پوست، بازتر از حد طبیعی باشند. پوست دارای دو نوع منفذ می‌باشد. یک نوع از منافذ، چربی طبیعی بدن به نام سبوم را آزاد کرده و نوع دیگر سبب ترشح عرق می‌شوند. در برخی از مواقع منافذ آزادکننده چربی از حد معمول بازتر می‌شوند. در صورتی نارضایتی شخص از ظاهر این منافذ، می‌توان از روش‌های مختلفی جهت رفع این مشکل استفاده کرد. در این مقاله روش‌های بستن منافذ باز پوست و همچنین نحوه حفظ سلامت پوست شرح داده می‌شوند.
عملکرد منافذ پوستی
اگرچه منافذ پوست به ظاهر کوچک و ناچیز می‌آیند، اما اهمیت بزرگی در بدن دارند.
- منافذ پوست نقش مهمی در خروج حرارت بدن ایفا می‌کنند. هنگامی که دمای بدن به دلیل ورزش یا فعالیت‌های بدنی دیگر افزایش می‌یابد، عرق از طریق منافذ پوستی خارج می‌شود تا دمای بدن کاهش یابد.
- علاوه بر این، منافذ پوست نقشی در حفظ رطوبت پوست دارند. فولیکول‌های مو به منظور حفظ رطوبت پوست، چربی تولید می‌کنند. در صورت تولید بیش از حد چربی، منافذ پوست بازتر می‌شوند نسبت به وضعیت عادی.
- همچنین، منافذ پوست می‌توانند به عنوان مسیری برای بیان احساسات مختلف عمل کنند. احساساتی مانند ترس، شوکه و سرما، باعث فعال شدن عضلات کوچک در ناحیه فولیکول‌ها می‌شوند و موجب راست ایستادن موهای بدن در منافذ پوست می‌شوند.
علت باز شدن منافذ پوست
پوست بدن افراد به غیر از کف دست‌ها و پاها از موهای کوچکی پوشیده شده است. هر فولیکول مو دارای منفذی در قسمت فوقانی آن می‌باشد. غده‌ای که در فولیکول مو وجود دارد (غده چربی یا سباسه) چربی تولید می‌کند. زمانی که این غده چربی ترشح می‌کند، چربی به سطح پوست رسیده و در منافذ پوست ذخیره می‌شود.
دلایل اصلی باز شدن منافذ پوست عبارتند از:
- تولید چربی بیش از حد: در این حالت غده سباسه چربی زیادی تولید کرده و باعث چرب شدن پوست شخص می‌شود.
- کاهش خاصیت ارتجاعی پوست اطراف منافذ: کاهش انعطاف‌پذیری پوست سبب باز شدن منافذ پوست می‌شوند.
- افزایش حجم فولیکول: در این حالت منفذ در قسمت انتهای فولیکول مو مسدود می‌شود.
در صورتی که چربی در منافذ پوست تجمع پیدا کرده و با گرد و خاک یا محصولات آرایشی مخلوط شود، امکان دارد منافذ پوست مسدود شوند. این حالت سبب کشیدگی و باز شدن منافذ پوست می‌شود. در صورت مسدود ماندن منافذ، امکان دارد جوش ایجاد شود. میزان فعالیت غدد چربی بدن افراد به عوامل ژنتیکی و اندازه منافذ بستگی دارد. بزرگ بودن اندازه منافذ از لحاظ سلامتی مشکلی محسوب نمی‌شود و امکان دارد تنها از لحاظ ظاهری برای افراد دارای اهمیت باشد.
عوامل مؤثر در باز شدن منافذ پوست
عوامل دیگری که در باز شدن منافذ پوست مؤثر هستند شامل موارد زیر می‌باشند:
افزایش سن
افزایش سن باعث بروز مشکلات پوستی مختلفی از جمله باز شدن منافذ پوست می‌شود. با افزایش سن، سرعت روند پیری پوست نیز افزایش پیدا می‌کند. این عامل سبب کشیدگی و باز شدن منافذ بسته پوست می‌شود.
کاهش میزان کلاژن و الاستین
کاهش میزان کلاژن و الاستین موجود در پوست باعث تحلیل پوست می‌شود؛ چرا که کلاژن یکی از مهم‌ترین اجزای پوست محسوب می‌شود. در صورت از دست رفتن مقادیر زیاد کلاژن، پوست شل و سست شده و منجر به باز شدن منافذ پوست می‌شود.
عدم تعادل هورمونی
عدم تعادل هورمونی سبب تیره شدن پوست، باز شدن منافذ و بروز چین و چروک می‌شود. به علاوه در اثر تولید بیش از حد برخی از هورمون‌ها، ممکن است آکنه ایجاد شده و پوست بیش از حد طبیعی چرب شود. چربی بیش از حد پوست سبب ایجاد آکنه‌های غیر التهابی و باز شدن منافذ پوست می‌شود.
جنسیت
پوست بدن مردان چرب‌تر از پوست بدن زنان است و منافذ پوست بدن مردان نیز بازتر است. عوامل هورمونی و قاعدگی می‌توانند سبب باز شدن منافذ پوست بدن زنان شود.
نور خورشید
دو نوع پرتو UVA و UVB در نور خورشید وجود دارند. پرتو UVA برای کلاژن زیر لایه میانی پوست مضر می‌باشد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید به طور مداوم به کلاژن و الاستین پوست آسیب وارد می‌کند و سبب خشکی و باز شدن منافذ پوست و بروز چین و چروک می‌شود.
بیماری‌های پوستی
بیماری‌های پوستی عامل بسیار مهمی در باز شدن منافذ پوست محسوب می‌شوند. افراد دارای پوست چرب و یا مبتلا به مشکلات پوستی در ناحیه تی در صورت (T-zone) دارای منافذ پوستی بازتری هستند.
مشکل باز شدن منافذ در چه قسمت‌های از پوست بیشتر بروز می‌کند؟
مشکل باز شدن منافذ پوست صورت معمولاً در قسمت گونه‌ها و بینی بیشتر بروز می‌کند. در برخی از افراد، امکان دارد این مساله در قسمت پیشانی و چانه و در مردان امکان دارد در قسمت سینه، بازوها و مچ دست‌ها بروز کند.
درمان منافذ باز پوست
امکان دارد برخی از افراد نسبت به مساله باز شدن منافذ پوست بی‌توجه باشند؛ ولی در زنان جوان این مشکل می‌تواند سبب بروز آکنه التهابی و جوش‌های سر سیاه شود. در اثر باز شدن این منافذ، چربی بیشتری تولید شده و پوست صورت بیشتر از حد عادی چرب می‌شود. همچنین باز شدن منافذ پوست می‌تواند بر آرایش کردن زنان تأثیر بگذارد چرا که جهت پوشاندن منافذ به استفاده مقدار بیشتری از محصولات آرایشی نیاز است. در این صورت محصولات آرایشی بر روی صورت شبیه یک لایه کیک شده و طبیعی به نظر نمی‌رسد. مشکل باز شدن منافذ پوست بایستی با استفاده از موارد زیر رفع شود:
مصرف داروی موضعی
ویتامین A می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی پوست داشته باشد. این ویتامین به کاهش فعالیت غدد چربی پوست کمک می‌کند و لایه‌برداری پوست را تسریع می‌دهد. همچنین، تولید کلاژن را تحریک می‌کند که باعث بهبود ساختار و ظاهر پوست می‌شود. علاوه بر این، ویتامین A می‌تواند خطوط ریز و چین و چروک را کاهش داده و منافذ باز پوست را بهبود بخشد.
با این حال، باید توجه داشت که مشاهده نتایج درمان با ویتامین A زمان می‌برد و ممکن است به چندین ماه نیاز داشته باشد. همچنین، برای استفاده از ویتامین A باید احتیاط کرد. این ویتامین می‌تواند پوست را حساس کند و آن را در برابر نور خورشید آسیب‌پذیرتر کند، که ممکن است باعث ایجاد لک، کک و مک شود. بنابراین، مصرف ویتامین A باید تحت نظارت یک تخصصی پوست انجام شود.
لایه‌برداری پوست با استفاده از آلفا هیدروکسی اسید (AHA)
استفاده از آلفا هیدروکسی اسید و پلی هیدروکسی اسید (AHA و PHA) به لایه‌برداری لایه شاخی کمک کرده، پوست را ضخیم کرده و سبب کاهش لکه‌های تیره و بستن منافذ باز پوست می‌شود. پس از لایه‌برداری با AHA، بایستی به طور مداوم از کرم ضد آفتاب استفاده شود. از ورزش در محیط باز باید خودداری شود. پیش از استفاده از AHA با غلظت بیش از 10% برای درمان منافذ باز پوست بایستی با پزشک مشورت شود؛ چرا که در ابتدا بایستی وضعیت پوست بررسی شود.
بستن منافذ باز پوست با لیزر
لیزردرمانی بهترین روش بستن منافذ باز پوست محسوب می‌شود. لیزردرمانی به دو روش انجام می‌شود:
- لیزر غیر تخریبی: این نوع لیزر باعث آسیب‌دیدگی سطح پوست نمی‌شود. لیزر غیر تخریبی بر بافت لایه میانی اثر گذاشته و سبب تولید کلاژن، بستن منافذ باز پوست، کاهش خطوط و چین و چروک‌های پوست صورت و ضایعات رنگدانه‌ای پوست می‌شود. در نتیجه، پوست شاداب‌تر و باطراوت‌تر به نظر می‌رسد.
- لیزر تخریبی: این نوع لیزر باعث تولید حرارت می‌شود. این حرارت سبب‌ترمیم بخش کوچکی از پوست (از لایه شاخی تا لایه میانی) پوست شده و تقریبا 3 تا 4 روز بعد، کلاژن تولید می‌شود و منافذ باز پوست بسته می‌شوند.
بستن منافذ باز پوست با امواج رادیویی
از امواج رادیویی حرارتی می‌توان به منظور بستن منافذ باز پوست استفاده کرد. امواج رادیویی حرارتی علاوه بر از بین بردن چربی صورت، سبب انتقال انرژی حرارتی به لایه میانی پوست و تولید کلاژن می‌شوند. استفاده از امواج رادیویی روش مناسبی جهت بستن منافذ باز پوست محسوب می‌شود.
پیلینگ پوست
پیلینگ یک روش درمانی است که جهت لایه‌برداری لایه فوقانی پوست به منظور بستن منافذ باز پوست، از بین بردن آلودگی و تحریک جریان گره‌های لنفاوی استفاده می‌شود. این روش سبب افزایش طراوت و شادابی پوست می‌شود. پیلینگ باعث بروز التهاب، راش و سوزش پوست صورت نمی‌شود. این روش در نهایت باعث بستن منافذ باز پوست می‌شود.
میکرونیدلینگ
میکرونیدلینگ یک روش غیر تهاجمی جهت رفع مشکلات پوستی محسوب می‌شود. در این روش از درمارولر و یا قلم میکرونیدل استفاده می‌شود. درمارولر یک غلتک دستی است که سوزن‌های کوچکی بر روی آن قرار گرفته و قلم میکرونیدل ابزاری مجهز به موتور است که با استفاده از سوزن‌های کوچک سبب ایجاد سوراخ در پوست می‌شود. این سوراخ‌ها باعث ایجاد آسیب‌های جزئی در پوست شده و سبب افزایش سرعت روند بهبودی پوست می‌شوند. این روش به بستن منافذ باز پوست کمک می‌کند.
روش‌های بستن منافذ باز پوست در منزل
در این قسمت روش‌های مؤثر جهت بستن منافذ باز پوست در منزل شرح داده می‌شوند. در صورت تمایل به استفاده از این روش‌ها بایستی با پزشک مشورت شود.
استفاده از محصولات بر پایه آب
در صورت چرب بودن پوست، بایستی از مصرف محصولات بر پایه آب اطمینان حاصل شود. استفاده از این محصولات باعث جلوگیری از ورود چربی اضافی به منافذ پوست می‌شود. افراد دارای پوست چرب بایستی از مصرف محصولات بر پایه روغن خودداری کنند. این محصولات می‌توانند سبب افزایش میزان چربی و باز شدن منافذ پوست شوند.
شستشوی صورت در زمان صبح و شب
شستشوی صورت برای حفظ سلامت پوست از اهمیت زیادی برخوردار است. با وجود محصولات مختلف مراقبت از پوست، ممکن است اشخاص استفاده از آب گرم و محصولات پاک‌کننده را فراموش کنند. شستشوی صورت در زمان صبح و شب به رفع آلودگی و چربی پوست کمک کرده و سبب بسته شدن منافذ باز پوست می‌شود.
استفاده از پاک‌کننده بر پایه ژل
در صورت چرب بودن پوست و تمایل به بستن منافذ باز پوست، بایستی از محصولات پاک‌کننده بر پایه ژل استفاده شود. ممکن است پاک‌کننده‌هایی که دارای خاصیت مرطوب‌کننده هستند در منافذ پوست رسوب کرده و سبب افزایش چربی پوست شوند. پاک‌کننده‌های بر پایه ژل به خارج کردن چربی از منافذ و بستن آن‌ها کمک می‌کنند.
مرطوب کردن پوست به طور روزانه
مرطوب کردن پوست چرب به بستن منافذ باز پوست کمک می‌کند. اگرچه پاک‌کننده‌هایی که دارای خاصیت مرطوب‌کننده هستند می‌توانند سبب مسدود شدن منافذ شوند، استفاده از لوشن‌های مرطوب‌کننده پس از شستشو و خشک کردن پوست در بستن منافذ باز پوست مؤثر است.
مرطوب‌کننده‌ها سبب آبرسانی و نرم شدن پوست می‌شوند. در این حالت چربی به میزان عمیق‌تری به درون پوست نفوذ می‌کند. در نتیجه مرطوب‌کننده‌ها از مسدود شدن منافذ توسط چربی جلوگیری کرده و سبب بسته شدن منافذ باز پوست می‌شوند.
استفاده از ماسک خاک رس
استفاده از ماسک خاک رس یک یا دو بار در هفته به خارج کردن چربی از منافذ کمک می‌کند. در نتیجه از باز شدن منافذ پوست جلوگیری می‌شود. توصیه می‌شود از ماسک خاک رس در روز لایه‌برداری پوست استفاده نشود چرا که می‌تواند سبب ایجاد خارش و حساسیت پوستی شود. حساسیت پوستی می‌تواند سبب باز شدن منافذ و بروز لکه بر روی پوست شود.
پاک کردن آرایش در زمان شب
پاک کردنش آرایش در زمان شب پیش از خوابیدن الزامی است. خوابیدن با وجود مواد آرایشی بر روی پوست صورت می‌تواند سبب مسدود شدن منافذ پوستی شود. چرا که در این حالت مواد آرایشی، چربی و باکتری در منافذ پوست تجمع پیدا می‌کنند جهت پاک کردن مواد آرایشی از پوست صورت می‌توان از دستمال پاک‌کننده آرایش کرد.
استفاده از کرم ضد آفتاب
محافظت از پوست در برابر نور خورشید از اهمیت زیادی برخوردار است. نور خورشید می‌تواند سبب خشک شدن پوست شود. منافذ پوست در اثر خشک شدن باز می‌شوند.
محافظت از پوست در برابر نور خورشید سبب حفظ انعطاف‌پذیری پوست می‌شود. روش‌های محافظت از پوست عبارتند از:
- استفاده از کلاه با لبه‌های پهن
- استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب
- قرار گرفتن در سایه در زمان تابش شدید آفتاب
رعایت رژیم غذایی سالم
مصرف مواد سالم و مغذی، چربی، پروتئین و کربوهیدرات به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند. رعایت رژیم غذایی سالم سبب بهبود وضعیت پوست می‌شود.
نوشیدن آب به مقدار کافی
نوشیدن آب به مقدار کافی در بستن منافذ باز پوست مؤثر است. نوشیدن آب سبب آبرسانی به پوست شده و به بهبود سلامت پوست کمک می‌کند.
ورزش مداوم
ورزش مداوم باعث افزایش جریان خون در تمام بخش‌های بدن، از جمله پوست، می‌شود. این فعالیت بدنی همچنین منجر به افزایش تعرق می‌شود و در حفظ سلامت پوست بسیار مؤثر است. یک تحقیق انجام شده در سال 2001 نشان داد که عرق دارای خواص آنتی‌بیوتیک طبیعی است که به محافظت از پوست در برابر باکتری‌ها کمک می‌کند.
بنابراین، بعد از هر بار ورزش، مناسب است پوست به طور منظم شستشو داده شود. اگرچه عرق برای حفظ سلامت پوست مفید است، اما باقی ماندن عرق روی سطح پوست می‌تواند منجر به مسدود شدن منافذ پوستی شود. از این رو، تمیز کردن پوست پس از ورزش بسیار حیاتی است تا منافذ پوست باز شده و پوست تمیز و سالم باقی بماند.
