سفلیس یک عفونت باکتریایی و مقاربتی (STI) است. سفلیس از طریق رابطه جنسی محافظت نشده و بدون کاندوم، استفاده از سوزن‌های مشترک و تجهیزات تزریق و از مادر به کودک در دوران بارداری منتقل می‌شود. بیماری سفلیس از طریق غذا خوزدن، در آغوش گرفتن یا استفاده از توالت فرنگی یک فرد مبتلا به سفلیس منتقل نمی‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به سفلیس سال‌ها هیچ علائمی مشاهده نخواهند کرد، بنابراین، اگر فکر می‌کنید ممکن است به سفلیس مبتلا شده‌اید، منتظر بروز علائم نمانید و حتماً برای آزمایش اقدام نمایید. بدون درمان، عفونت سفلیس طی مراحل مختلف ایجاد می‌شود و می‌تواند جدی‌تر شود و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. سفلیس با آنتی بیوتیک قابل درمان است، اما مهم است که زود آزمایش و معالجه شود، زیرا بدون درمان می‌تواند باعث مشکلات پایدار سلامتی شود.
سفلیس چیست؟
سفلیس عفونتی است که در اثر باکتری T. pallidum ایجاد می‌شود. این باکتری‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم با یک زخم سیفلیتیک بین افراد پخش شوند. این زخم‌ها ممکن است روی پوست یا غشاهای مخاطی واژن، مقعد، راست روده، لب‌ها یا دهان ایجاد شوند. سفلیس به احتمال زیاد در حین انجام فعالیت‌های جنسی دهانی، مقعدی یا واژن گسترش می‌یابد. افراد به ندرت از طریق بوسیدن باکتری را منتقل می‌کنند.
اولین نشانه زخم بدون درد در اندام تناسلی، راست روده، دهان یا دیگر قسمت‌های پوست است. بعضی از افراد متوجه زخم نمی‌شوند، زیرا درد ایجاد نمی‌کند.
این زخم‌ها به خودی خود برطرف می‌شوند. با این حال، اگر فردی درمان نشود، باکتری‌ها در بدن او باقی می‌مانند. قبل از فعال سازی مجدد و آسیب رساندن به اندام‌های بدن، از جمله مغز، می‌توانند دهه‌ها در بدن خاموش باقی بمانند.
علائم سفلیس
چهار مرحله سفلیس وجود دارد. علائم شما به مرحله بیماری بستگی دارد. اما مراحل می‌توانند همپوشانی داشته باشند و علائم همیشه به همان ترتیب ایجاد نمی‌شوند. حتی ممکن است به این بیماری مقاربتی (STD) آلوده باشید و سال‌ها هیچ نشانه‌ای از آن نداشته باشید. اما حتی اگر علائمی هم ندارید، باز هم می‌توانید آن را به شریک جنسی خود منتقل کنید. اگر فکر می‌کنید به آن مبتلا شده‌اید یا در معرض سفلیس قرار گرفته‌اید، بلافاصله باید روند درمانی خود را آغاز نمایید. مراحل سفلیس “اولیه”، “ثانویه”، “نهفته” و “سوم (طولانی)” نامیده می‌شوند.
این بیماری می‌تواند در طی مراحل اولیه و ثانویه و گاهی اوقات، در مرحله نهفته مسری باشد. سفلیس سوم مسری نیست، اما شدیدترین علائم را دارد.
علائم اولیه
علائم سفلیس اولیه شامل یک یا چند زخم سیفلیتیک بدون درد، سفت و گرد یا شانکر است. این زخم‌ها 10 روز تا 3 ماه پس از ورود باکتری به بدن ظاهر می‌شوند.
این زخم‌ها ظرف 2 تا 6 هفته برطرف می‌شوند. با این حال، بدون انجام درمان اصولی، این بیماری ممکن است در بدن باقی بماند و به مرحله بعدی برسد.
علائم ثانویه
علائم سفلیس ثانویه عبارتند از:
- زخم‌هایی که شبیه زگیل‌های دهانی، مقعدی و تناسلی هستند
- بثورات غیر چرکی، خشن، قرمز یا قرمز قهوه‌ای که از تنه شروع می‌شود و به کل بدن، از جمله کف دست و کف پا گسترش می‌یابد
- دردهای عضلانی
- تب
- گلو درد
- تورم غدد لنفاوی
- ریزش موهای کوچک
- سردرد
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
این علائم ممکن است چند هفته پس از اولین زمان بروز آن‌ها برطرف شود. آن‌ها همچنین ممکن است چندین بار در مدت طولانی‌تری برگردند.
بدون درمان، سفلیس ثانویه می‌تواند به مراحل نهفته و سوم پیشرفت کند.
سفلیس نهفته
مرحله نهفته می‌تواند چندین سال طول بکشد. در این مدت، بدن بدون علائم بیماری را در خود جای خواهد داد.
با این حال، باکتری T. pallidum در بدن خاموش مانده و همیشه خطر عود وجود دارد. پزشکان هنوز در این مرحله حتی در صورت عدم بروز علائم، درمان سفلیس را توصیه می‌کنند. بعد از مرحله نهفته، ممکن است سفلیس سوم ایجاد شود.
سفلیس سوم یا سفلیس دیررس
سفلیس سوم می‌تواند 10-30 سال پس از شروع عفونت، معمولاً پس از یک دوره تأخیر رخ دهد که در طی آن هیچ علامتی وجود ندارد.
در این مرحله، سفلیس به اندام‌ها و دستگاه‌های زیر آسیب می‌رساند:
- قلب
- رگ‌های خونی
- کبد
- استخوان‌ها
- مفاصل
گوماس نیز ممکن است ایجاد شود. گوماس تورم‌هایی از بافت نرم است که می‌تواند در هر نقطه از بدن ایجاد شود.
آسیب اندام به این معنی است که سفلیس سوم اغلب می‌تواند منجر به مرگ شود. بنابراین درمان سفلیس قبل از رسیدن به این مرحله حیاتی است.
نوروسفلیس
نوروسفلیس نوعی بیماری است که با انتشار باکتری T. pallidum به سیستم عصبی ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب پیوندهایی به سفلیس نهفته و سوم دارد. با این حال، می‌تواند در هر زمان پس از مرحله اولیه رخ دهد.
فرد مبتلا به نوروسفلیس ممکن است برای مدت طولانی بدون علامت باشد. متناوباً، علائم ممکن است به تدریج ایجاد شوند.
علائم شامل:
- زوال عقل یا تغییر وضعیت روحی
- راه رفتن غیر عادی
- بی حسی در اندام‌ها
- مشکلات تمرکز
- گیجی
- سردرد یا تشنج
- مشکلات بینایی یا از دست دادن بینایی
- ضعف
سفلیس مادرزادی
سفلیس مادرزادی شدید و اغلب تهدید کننده زندگی است. باکتری T. pallidum می‌تواند از طریق جفت و در طی مراحل زایمان از یک زن باردار به جنین منتقل شود.
داده‌ها حاکی از آن است که بدون غربالگری و درمان، حدود 70 درصد از زنان مبتلا به سفلیس نتیجه نامطلوبی در بارداری خواهند داشت.
پیامدهای جانبی شامل مرگ زودرس جنین یا نوزاد، زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد و عفونت در نوزادان است.
علائم در نوزادان تازه متولد شده عبارتند از:
- بینی سادل شده که در آن پل بینی وجود ندارد
- تب
- مشکل در افزایش وزن
- بثورات دستگاه تناسلی، مقعد و دهان
- تاول‌های کوچک روی دست و پا که به بثورات مسی رنگ تبدیل می‌شوند، که ممکن است ناهموار یا صاف باشند و گسترش یابند
- مایع بینی آبکی
نوزادان بزرگتر و کودکان ممکن است این علائم را تجربه کنند:
- دندان هاچینسون، یا دندان‌های غیر طبیعی، به شکل گیره
- درد استخوان
- کاهش بینایی
- از دست دادن شنوایی
- تورم مفصل
- استخوان‌های شمشیری که یک مشکل استخوانی در قسمت پایین ساق پا است
- زخم شدن پوست در اطراف دستگاه تناسلی، مقعد و دهان
- تکه‌های خاکستری اطراف واژن و مقعد
درمان سفلیس
درمان سفلیس به ویژه در مراحل اولیه می‌تواند موفقیت آمیز باشد. استراتژی درمان به علائم و مدت زمانی که فرد باکتری را پناه داده است بستگی دارد. با این حال، در طی مرحله اولیه، ثانویه یا سوم، افراد مبتلا به سفلیس به طور معمول تزریق عضلانی پنی سیلین G بنزاتین را انجام می‌دهند.
سفلیس سوم به چند تزریق در فواصل هفتگی احتیاج دارد. نوروسفلیس برای از بین بردن باکتری‌ها از سیستم عصبی مرکزی به پنی سیلین داخل وریدی (IV) هر 4 ساعت و به مدت 2 هفته نیاز دارد.
درمان عفونت از آسیب بیشتر به بدن جلوگیری می‌کند و به این ترتیب اقدامات ایمن جنسی می‌تواند از سر گرفته شود. با این حال، درمان نمی‌تواند خسارتی را که قبلاً ایجاد شده جبران کند.
افرادی که به پنی سیلین آلرژی دارند، گاهی اوقات می‌توانند در مراحل اولیه از داروی جایگزین استفاده کنند. با این حال، در دوران بارداری و در مراحل سوم، هر کسی که آلرژی داشته باشد، تحت حساسیت زدایی از پنی سیلین قرار می‌گیرد تا درمان بی خطر را انجام دهد.
پس از زایمان، نوزادان تازه متولد شده با سفلیس باید تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرند.
لرز، تب، حالت تهوع، درد بدن و سردرد ممکن است در روز اول درمان ایجاد شود. پزشکان از این علائم به عنوان واکنش جاریش-هرگز هایمر یاد می‌کنند. این علائم نشان نمی‌دهد که فرد باید درمان را متوقف کند.
چه زمانی داشتن رابطه جنسی ایمن است؟
افراد مبتلا به سفلیس باید از تماس جنسی خودداری کنند تا زمانی که معالجه خود را به پایان برسانند و نتایج آزمایش خون را که تأیید برطرف شدن بیماری است، دریافت کنند.
ممکن است چندین ماه طول بکشد تا آزمایش خون نشان دهد که سفلیس به میزان مناسبی کاهش یافته است. سطح پایین باکتری و علائم، درمان کافی را تأیید می‌کند.
پیشگیری
اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به سفلیس شامل موارد زیر است:
- پرهیز از رابطه جنسی خطرناک
- حفظ تک همسری طولانی مدت با شریکی که سفلیس ندارد
- استفاده از کاندوم، اگرچه این موارد فقط در برابر زخم‌های دستگاه تناسلی محافظت می‌کنند و از مواردی که در جاهای دیگر بدن ایجاد می‌شوند محافظت نمی‌کنند
- استفاده از سد دندان یا ابزار پلاستیکی محافظ در حین رابطه دهانی
- اجتناب از به اشتراک گذاشتن اسباب بازی‌های جنسی
- خودداری از مصرف الکل و داروهایی که به طور بالقوه می‌توانند منجر به اعمال جنسی غیر ایمن شوند
یک بار ابتلا به سفلیس به معنای محافظت از فرد در برابر ادامه بیماری نیست. حتی پس از اینکه اقدامات درمانی با موفقیت سفلیس را از بدن فرد خارج کرد، امکان دارد که علائم و بیماری دوباره عود کرده و شروع شوند.
