کاندیدیازیس، یک عفونت ناشی از قارچ شبه مخمر به نام کاندیدا آلبیکنس است. این قارچ می‌تواند به دهان، مهبل (واژن)، پوست، معده و دستگاه ادراری آسیب برساند. تقریباً ۷۵٪ زنان در طول عمر خود به عفونت قارچی واژنی مبتلا می‌شوند و ۹۰٪ از افراد مبتلا به ایدز (HIV) با کاندیدیازیس عفونت دارند. بیشترین شیوع عفونت دهانی به نام برفک دهان در نوزادان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مشاهده می‌شود.
علائم و نشانه‌ها کاندیدیازیس
علائم کاندیدیازیس ممکن است شامل:
- لکه‌های سفید خامه‌ای رنگ در دهان یا گلو (برفک دهان)
- ترک دردناک در گوشه‌های دهان (برفک دهان)
- خارش پوست، لکه و تاول که معمولا” بیشتر در کشاله ران، بین انگشتان دست و پا و زیر سینه بروز می‌کند.
- خارش مهبل و سوزش همرا با ترشحاتی شبیه پنیر سفید (عفونت قارچی واژن)
علت‌ها و دلایل کاندیدیازیس
قارچ کاندیدا به تعداد طبیعی در دهان، معده و مهبل (واژن) وجود دارد و عفونتی ایجاد نمی‌کند. اما عفونت کاندیدیازیس، زمانی رخ می‌دهد که رشد بیش از حد کاندیدا وجود داشته باشد. علل این پدیده ممکن است شامل مصرف برخی داروها (به خصوص آنتی بیوتیک‌ها و برخی از قرصهای جلوگیری از بارداری)، حاملگی، اضافه وزن، داشتن یک عفونت باکتریایی یا چندین بیماری مختلف (برای مثال، ضعف سیستم ایمنی بدن، دیابت و پسوریازیس) باشد.
اپیدمیولوژی
- کاندیدا آلبیکنس ساکن طبیعی دستگاه گوارش، مخاط دهان و واژن می‌باشد و انسان اغلب در زمان تولد در هنگام عبور از واژن آن را کسب می‌نماید، برخی از سایر گونه‌های کاندیدا نیز فلور طبیعی جلد و مخاط محسوب می‌شوند.
- شرایط غیربهداشتی گاهی باعث آلودگی محیط، غذا و سبزیجات به این مخمر می‌گردد.
- تعدادی از میکروارگانیسم‌های فلور طبیعی روده با ایجاد نوعی رابطه هم‌زیستی بین ارگانیسم‌های تولیدکننده اسیدلاکتیک و مخمرها جمعیت مخمرها را در حد معقولی نگه می‌دارد.
- مصرف پاره‌ای مواد مثلاً آنتی‌بیوتیک‌ها که باعث از بین رفتن لاکتوباسیل می‌شود، تکثیر کاندیدا و ازدیاد آن موجب می‌شود و در این مواقع حتی صورت بالینی این رشد بیش‌ازحد کاندیدا به شکل خارش مقعد بروز می‌کند.
- در افراد ضعیف ازنظر سیستم ایمنی حتی باعث بروز کاندیدیازیس سیستمیک کشنده نیز می‌شود.
- رژیم غذایی نیز با تغییر فلور نرمال روده بر جمعیت کاندیداآلبیکنس مؤثر است.
فاکتورهای مستعد کننده برای عفونت‌های کاندیدای:
- سن کم یا سن بالا، حاملگی
- نقص سیستم ایمن از قبیل :
- لوسمی، مصرف کورتیکوستروئید، ایدز
- شیمی‌درمانی و مصرف وسیع الطیف آنتی‌بیوتیک
- بیماری‌های آندوکرینی مثل؛ دیابت ملیتوس
- کارسینوما
تشخیص
تشخیص عفونت کاندیدایی در اکثر موارد ممکن است توسط پزشک با مشاهده ظاهر پوست انجام شود. با این حال، در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص خود، نمونه‌ای از منطقه مورد علاقه را با استفاده از سواب گرفته و آن را به آزمایشگاه ارسال کند. در اکثر موارد، آزمایش‌ها، حتی اگر تشخیص قطعی عفونت کاندیدایی را نتیجه ندهند، می‌توانند حضور قارچ را تشخیص دهند. برای تشخیص دقیق نوع قارچ، نیاز به تست‌های خاص و ویژه وجود دارد که پزشک می‌تواند راهنمایی شما در انجام آنها باشد.
درمان
اگر شما مشکوک به عفونت برفک هستید، بهتر است برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر همراه با ابتلا به این عفونت، دچار ضعف سیستم ایمنی نیز هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا احتمال این خطر وجود دارد که عفونت برفک تبدیل به یک عفونت کاندیدیازیس مهاجم گردد که می‌تواند شامل شستشوی منظم پوست و خشک‌کردن آن برای جلوگیری از محیط مرطوب روی پوست باشد.
رژیم غذایی کم قند می‌تواند در روند درمان عفونت کاندیدیازیس نقش داشته باشد، بنابراین برخورداری از سطح مطلوب قند خون بخصوص اگر به دیابت مبتلا می‌باشید اقدامی مفید در درمان کاندیدیازیس می‌باشد. در این مورد حتماً سعی کنید دستورات پزشک را به‌درستی دنبال کنید.
پزشک ممکن است استفاده از یک کرم ضد قارچ را برای کاهش توسعه کاندیدیازیس تجویز کند، در اغلب موارد نیاز به مصرف داروهای ضد قارچ خوراکی نیاز نمی‌شود، بااین‌حال اگر عفونت کاندیدیازیس در داخل بدن، ازجمله گلو، دهان، مهبل رخ داده باشد مصرف داروهای خوراکی نیاز خواهد بود.
در صورت عفونت دهانی، پزشک ممکن است قرص فلوکونازول (بلعیدنی) را تجویز کند. همچنین، کلوتریمازول و نیستاتین (قرص مکیدنی) از دیگر داروهایی هستند که معمولاً برای درمان کاندیدیازیس دهانی تجویز می‌شوند.
در مورد عفونت کاندیدایی در ناحیه مهبل، ممکن است کرم کلوتریمازول تجویز شود. در این روش درمانی، باید روزانه پنج گرم کرم را با استفاده از کاردک مخصوصی که به همراه آن تهیه می‌شود، به مدت ۷ تا ۱۴ روز استفاده کنید.
برای کاندیدیازیس مهبلی، شیاف‌های کلوتریمازول نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند که در دو دوز ۱۰۰ میلی‌گرمی تا ۵۰۰ میلی‌گرمی موجود هستند. درمان با این شیاف‌ها به صورت روزانه انجام می‌شود، به‌طور مثال ۱۰۰ میلی‌گرمی آنها روزانه یکبار به مدت ۷ روز، ۲۰۰ میلی‌گرمی آنها روزانه یکبار به مدت ۳ روز و ۵۰۰ میلی‌گرمی آنها تنها یکبار استفاده می‌شوند.
همچنین، کرم و شیاف میکونازول نیز برای درمان کاندیدیازیس مهبلی تجویز می‌شوند و روش و میزان مصرف آنها مشابه کلوتریمازول است.
