اگرچه کورک می‌تواند در هر قسمتی از پوست به وجود آید، اما بیشتر در اثر عفونت فولیکول مو (سوراخی که مو از آن بیرون می‌آید) رخ می‌دهد. علائم کورک بیشتر در مناطقی از پوست ظاهر می‌شوند که مو، عرق و اصطکاک با هم ترکیب شده‌اند، مانند گردن، صورت و ران‌ها. در طول زمان، در داخل کورک چرک تجمع می‌یابد که باعث افزایش اندازه و ایجاد درد میشود. در اکثر موارد، کورک در نهایت ترک می‌خورد و بدون ایجاد اِسکار، چرک آن تخلیه میشود. این فرایند معمولاً زمانی بین دو روز تا سه هفته به طول می‌انجامد.
کورک در نوجوانان و جوانان، و خصوصاً مردان، شایع‌تر است. مردان جوانی که در محیط‌های شلوغ و شاید هم غیربهداشتی زندگی می‌کنند بیش از همه در معرض خطر قرار دارند.
کفگیرک‌ها
کفگیرک مجموعه‌ای گنبدی شکل از کورک‌ها است که معمولاً در طول چند روز به وجود می‌آید و اغلب روی کمر، ران‌ها و پشت گردن دیده میشود. معمولاً یک کفگیرک تا ۱۰ سانتی‌متر رشد کرده و از چند نقطه‌ی آن چرک بیرون می‌آید.
این عارضه با علائم دیگری نیز همراه است، از جمله:
- تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا بیشتر
- احساس ناخوشی عمومی
- احساس ضعف و خستگی شدید
کفگیرک‌ها کمتر از کورک‌ها شایع‌تر بوده و معمولاً در افراد میانسال یا سالخورده‌ای رخ می‌دهند که وضعیت سلامت نامناسبی داشته یا سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
کورک‌ها اکثراً خودبخود ترکیده و بدون نیاز به درمان پزشکی بهبود می‌یابند. البته، اگر کورکی با شرایط زیر دارید بهتر است برای راهنمایی به پزشک مراجعه کنید:
- آن‌هایی که روی صورت، بینی یا ستون فقرات به وجود می‌آیند (و گاهی اوقات با عوارض جدی همراهند)
- کورک‌هایی که بزرگ می‌شوند و نرم و اسفنجی هستند (و معمولاً نمی‌ترکند و به خودی خود بهبود نمی‌یابند)
- کورک‌هایی که بعد از دو هفته بهبود نمی‌یابند
همچنین، اگر دچار کفگیرک شدید یا علائمی دیگری مثل دمای بالا یا احساس ناخوشی عمومی را هم داشتید باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک، می‌تواند با نگاه کردن به کورک‌ها یا کفگیرک‌ها، آنها را تشخیص دهد.
علل بروز کورک و کفگیرک
کورک‌ها و کفگیرک‌ها اغلب ناشی از نوعی باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس (باکتری استاف) هستند که یک یا چند فولیکول را عفونی می‌کند. باکتری‌های استاف معمولاً بدون آنکه ضرری به بدن برسانند روی سطح پوست و درون مخاط بینی انسان زندگی می‌کنند.
کورک معمولاً زمانی بروز می‌کند که این باکتری‌ها از طریق بریدگی یا خراش وارد پوست می‌شوند. سیستم ایمنی بدن در پاسخ به این وضعیت سلول‌های سفید خون مبارزه کننده با عفونت را برای کشتن این باکتری‌ها به محل ورود آنها می‌فرستد.
به مرور زمان، مخلوطی از باکتری‌های مرده، سلول‌های سفید مرده و سلول‌های مرده پوست در درون کورک جمع شده و تبدیل به چرک می‌شوند.
کفگیرک زمانی ایجاد میشود که عفونت زیر پوست گسترش می‌یابد و باعث تشکیل دستهای از کورک‌ها میشود.
آیا کورک یا کفگیرک مسری هستند؟
بله. بر خلاف آکنه، کورک و کفگیرک هر دو می‌توانند به سایر بخش‌های بدن یا اشخاص دیگر سرایت کنند.
انجام اقدامات پیشگیرانه ساده‌ای مثل دقت در دور انداختن بانداژ آلوده و شستن دست‌ها بعد از دست زدن به نواحی آلوده پوست، می‌تواند به جلوگیری از گسترش کورک‌ها و کفگیرک‌ها کمک کند.
درمان کورک و کفگیرک
اکثر کورک‌ها بدون نیاز به درمان پزشکی خودبخود خوب شده و درمان کورک در خانه با موفقیت انجام میشود.
خوددرمانی
یکی از بهترین روش‌ها برای سرعت دادن به فرایند بهبود و درمان دمل این است که روزی سه تا چهار بار و هر بار به مدت ده دقیقه یک حوله گرم روی دمل قرار دهید. گرما میزان گردش خون در اطراف کورک را افزایش می‌دهد، که این باعث میشود تعداد بیشتری از سلول‌های سفید مبارزه کننده با عفونت به محل بروز کورک فرستاده شود.
وقتی کورک می‌ترکد آن را با بانداژ یا گاز استریل بپوشانید تا از گسترش عفونت جلوگیری شود. سپس دست‌هایتان با آب و صابون کاملاً بشویید. این کار به جلوگیری از سرایت باکتری‌ها به سایر بخش‌های بدنتان یا اشخاص دیگر کمک می‌کند.
مسکن‌های بدون نسخه، مثل پاراستامول یا ایبوپروفن می‌توانند به تسکین هرگونه درد ناشی از کورک کمک کنند.
تخلیه کورک
اگر شما یک کورک بزرگ با بافت نرم و اسفنجی (که در حوزه پزشکی به عنوان کورک متغیر شناخته میشود) دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. وقتی یک کورک نرم و اسفنجی شده است، احتمالاً به طور خودبخود ترک نخواهد شد و به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها به خوبی پاسخ نمی‌دهد.
پزشک می‌تواند با استفاده از تکنیکی به نام برش و تخلیه، چرک را از کورک خارج کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است بیمار را به یک بیمارستان محلی ارجاع دهد تا این درمان انجام شود.
در تکنیک برش و تخلیه، نوک کورک با استفاده از اسکالپل یا سوزن استریل سوراخ میشود. این روش، به تخلیه چرک از کورک کمک می‌کند و معمولاً باعث کاهش درد و آغاز فرآیند بهبود میشود. قبل از انجام درمان، معمولاً محل مورد نیاز با استفاده از مواد بی‌حس کننده موضعی بی‌حس میشود.
هرگز تلاش نکنید کورک را به صورت خودسرانه سوراخ کنید یا با فشار آن را تخلیه کنید، زیرا این کار می‌تواند به گسترش عفونت کمک کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد زیر توصیه می‌شوند:
- برای انواع کفگیرک‌ها
- اگر دمای بدنتان بالا باشد
- اگر دچار یک عفونت ثانویه مثل سلولیت (عفونت لایه‌های عمقی‌تر پوست) شده باشید.
- اگر یک کورک روی صورتتان داشته باشید (احتمال بروز عوارض ناشی از کورک روی صورت بیشتر است)
- اگر درد و ناراحتیتان شدید باشد
معمولاً توصیه میشود یک آنتی‌بیوتیک با پایه پنی‌سیلین، که فلوکلوکساسیلین نام دارد، را به مدت هفت روز مصرف کنید. اگر پنی‌سیلین برایتان مناسب نباشد می‌توانید از آنتی‌بیوتیک‌های دیگری مثل اریترومایسین و کلاریترومایسین استفاده کنید.
حتماً باید دوره مصرف آنتی‌بیوتیک را تکمیل کنید، حتی اگر کورک از بین رفته باشد؛ در غیر این صورت ممکن است که عفونت بازگردد.
درمان کورک‌ها و کفگیرک‌های عود کننده (تکرار شونده)
کورک‌ها و کفگیرک‌هایی که مکرراً عود می‌کنند، اغلب به درمان بیشتری نیاز دارند.
اکثر افراد دارای کورک‌های عود کننده به این دلیل به چنین نوعی از این عارضه دچار می‌شوند که حامل باکتری استافیلوکوکوس اورئوس هستند. در چنین مواردی، درمان ضروری است زیرا باید این باکتری‌ها کشته شوند.
درمان به محل قرارگیری باکتری‌های استاف در بدنتان بستگی دارد. باکتری‌های موجود روی پوست را می‌توان با استفاده از صابون‌های ضدعفونی کننده رفع کرد. باکتری‌های استاف موجود در بینی با مصرف یک پماد ضدعفونی کننده تجویزی به مدت ۱۰ روز از بین می‌روند.
عوارض کورک‌ها و کفگیرک‌ها
هرچند که اکثر کورک‌ها باعث هیچگونه مشکلات بعدی نمی‌شوند، اما همیشه این‌طور نیست.
ایجاد اسکار
گاهی اوقات یک کفگیرک یا کورک بزرگ از خود جای زخم به جا می‌گذارد. این اسکارها هرگز به طور کامل از بین نمی‌روند، اما در طول زمان کم‌اثرتر شده و کمتر به چشم می‌آیند.
برای درمان اسکارهای به جا مانده از کفگیرک یا کورک چند روش وجود دارد که عبارتند از:
- تزریق کورتیکواستروئیدها، که به صاف شدن اسکارهای برآمده کمک می‌کند
- بانداژهای فشاری، که به کاهش شدت اسکارها و صاف شدن آنها کمک می‌کنند
- جراحی پلاستیک
البته، بعید است که بیمه هزینه این درمان‌ها را بپردازد مگر آنکه ثابت شود اسکارتان باعث آشفتگی روانی قابل توجهی در شما شده است.
یک روش ساده‌تر استفاده از مواد آرایشی است که می‌توان با آنها هرگونه اسکاری را پنهان کرد. مواد آرایشی پوششی که مخصوصاً برای پوشاندن اسکارها طراحی شده‌اند را می‌توان از داروخانه‌ها تهیه کرد.
گسترش عفونت
گاهی اوقات باکتری‌های درون یک کورک یا کفگیرک به سایر بخش‌های بدن سرایت کرده و باعث بروز یک عفونت ثانویه می‌شوند. سلولیت (عفونت در لایه‌های عمقی‌تر پوست) شایع‌ترین نوع عفونت ثانویه مرتبط با کورک‌ها و کفگیرک‌ها است.
عفونت‌های ثانویه‌ای که کمتر بروز می‌کنند عبارتند از:
- زرد زخم: یک عفونت پوستی شدیداً مسری که باعث بروز زخم‌های عفونی و تاول میشود
- آرتریت عفونی: عفونت مفصلی
- استئومیلیت: عفونتی که در درون یک استخوان ایجاد میشود
- اندوکاردیت: عفونت لایه داخلی قلب
- سپتیکامیا: نوعی عفونت خونی
- آبسه مغزی: مجموعه‌ای از چرک که در درون مغز شکل می‌گیرد
برخی از این عفونت‌های ثانویه را باید با تزریق آنتی‌بیوتیک درمان کرد.
ترومبوز سنیوس کاورنوس
ترومبوز سینوس کاورنوس یکی از عوارض بسیار نادر کورک است که می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که عفونت باعث ایجاد یک لخته خونی در فضای پشت کاسه چشم میشود. لخته شروع به افزایش فشار بر مغز کرده و باعث علائمی از جمله موارد زیر میشود:
- سردرد شدید
- تورم چشم‌ها
- چشم دردی که اغلب شدید است
ترومبوز سینوس کاورنوس، اگر فوراً با آنتی‌بیوتیک درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد. البته این عارضه بسیار نادر است.
پیشگیری
همیشه پیشگیری از بروز کورک و کفگیرک امکان‌پذیر نیست، اما با چند اقدام ساده می‌توان ریسک بروز آنها را کاهش داد.
این اقدامات عبارتند از:
- شستن مرتب پوست با یک صابون آنتی‌باکتریال ملایم
- دقت در تمیز کردن هرگونه بریدگی، زخم یا خراشیدگی، حتی اگر خیلی کوچک به نظر برسند
- پوشاندن بریدگی‌ها، زخم‌ها و خراش‌ها با یک بانداژ استریل تا زمان خوب شدنشان
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش مرتب جهت تقویت سیستم ایمنی بدن؛ با انجام این اقدامات احتمال دچار شدن بدن به عفونت‌های پوستی مثل کورک‌ها کاهش می‌یابد
پیشگیری از گسترش کورک یا کفگیرک
اگر شما دچار کورک یا کفگیرک شدید، حتماً باید از انتقال آنها به سایر بخش‌های بدن خود یا افراد دیگر جلوگیری کنید. برای این منظور، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- بعد از تماس با کورک یا کفگیرک، دستهای خود را با یک صابون آنتی‌باکتریال بشویید.
- لباس‌های زیر، ملحفه‌ها و حوله‌های خود را با آبی با دمای بالا بشویید.
- از یک حوله حمام و حوله دست و صورت جداگانه استفاده کنید.
- تمامی زخم‌ها را تا زمان بهبودی کامل با گاز استریل بپوشانید.
- گازی که بر روی کورک یا کفگیرک قرار داده شده است، را به طور منظم تعویض کنید.
- گاز یا بانداژ استفاده شده را سریعاً در یک کیسه پلاستیکی قرار داده، آن را ببندید و بدون تأخیر در سطل زباله دور بیندازید.
- تا زمانی که پوست شما بهبود نیافته است، از سونا، باشگاه ورزشی یا استخر استفاده نکنید.
توصیه میشود که با رعایت این اقدامات، مراقبت و بهداشت خود را حفظ کنید و در صورت نیاز به مشاوره بیشتر یا درمان، به پزشک مراجعه کنید.
