بیماری اگزمای تناسلی، یک بیماری پوستی است که میتواند در مناطق تناسلی مردان و زنان ظاهر شود. این بیماری با علائمی مانند قرمزی، خارش و تشکیل وزیکل‌ها یا دانه‌های کوچک بر روی پوست ناحیه تناسلی همراه است. همچنین، خارش و قرمزی پوست و وجود آفت‌های خارش‌آور در ناحیه تناسلی نیز برخی از علائم این بیماری می‌باشند. اگزمای تناسلی به دلایل مختلفی بروز می‌کند و شیوع آن نیز بسیار رایج است. به همین دلیل، در صورت مشاهده علائم، بهتر است به سرعت به پزشک تخصصی پوست مراجعه کنید. علت بروز این بیماری معمولاً بیماریهای عفونی یا عوامل تحریک‌کننده دیگری است که نباید برای مراجعه به پزشک خجالت بکشید.
اگزمای تناسلی قابل درمان و کنترل است، اما همانند سایر انواع این بیماری، ممکن است به عنوان یک عارضه طولانی مدت و مزمن باقی بماند. اهمیت دارد که داروهایی که توسط پزشک تخصصی پوست تجویز شده‌اند را به درستی مصرف کنید و به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید تا روند درمان شما تحت نظر قرار گیرد و در صورت لزوم داروهای شما تغییر یابند. پس از انجام بررسی دقیق، پزشک تخصصی پوست به شما بهترین روش درمان را پیشنهاد خواهد کرد.
اگزمای آلت تناسلی چیست؟
اگزما یک بیماری پوستی بوده که در طی آن تکههایی از پوست خشک شده و ایجاد خارش یا سوزش میکنند. اگزما ممکن است پوست هر ناحیهای از بدن را درگیر کند ولی اگزمای تناسلی به دلیل حساسیت پوست این ناحیه و دشواری درمان آن میتواند به شدت آزار دهنده باشد.
در زمان ایجاد راش در ناحیه‌ی تناسلی ممکن است نگران ابتلا به بیماریهای مقاربتی مثل هرپس تناسلی باشید. در صورت ابتلا به بیماریهای مقاربتی علائم دیگری مثل ترشحات غیرطبیعی، تب، سردرد و تورم غدد لنفاوی نیز وجود خواهند داشت. ولی در صورتی که تنها یک راش پوستی ایجاد شده و علامت دیگری وجود نداشته باشد احتمال عود اگزمای تناسلی مطرح خواهد شد.
- اگزمای تناسلی در مردان اکثراً بر روی آلت، کیسه‌ی بیضه، کشاله‌ی ران و پوست اطراف مقعد (اگزمای پری آنال) را درگیر می‌کند.
- اگزمای تناسلی در زنان میتواند بسیار آزار دهنده باشد. علاوه بر واژن، اگزمای تناسلی به طور شایع پوست اطراف مقعد را درگیر خواهد کرد.
انواع اگزمای آلت تناسلی
چهار نوع اگزما میتوانند ناحیه‌ی تناسلی را درگیر کنند.
- درماتیت آتوپیک شایع‌ترین نوع اگزما بوده و شدیدترین نوع آن نیز در نظر گرفته میشود. در این نوع اگزما راش‌های پوستی خشک، قرمز و به شدت خارش دار ایجاد خواهند شد. اکثر افرادی که در بزرگسالی این عارضه را تجربه میکنند احتمالاً در دوران کودکی خود نیز به آن مبتلا بوده‌اند. شایع‌ترین سن برای بروز اولیه‌ی درماتیت آتوپیک 50 سالگی است.
- درماتیت تماسی ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. این عارضه یک راش پوستی به شدت خارش دار بوده که ممکن است با سوزش نیز همراه باشد. ممکن است در اثر این عارضه پوست ناحیه‌ی درگیر خشک شده، ترک خورده و یا تاول بزند. این نوع از اگزما میتواند منجر به تورم به خصوص در ناحیه‌ی کشاله ران شود.
- درماتیت سبوره ای در بخش‌هایی از بدن ایجاد میشود که غدد عرق متعددی در آن‌ها وجود دارد – مثل پوست سر یا آلت تناسلی. این نوع از اگزما باعث ایجاد تکه‌های خشک و خشن به رنگ سفید یا زرد مایل به سبز بر روی پوست میشود. این تکه‌ها معمولاً ظاهری خشک داشته ولی در اصل بسیار چرب بوده و به راحتی کنده می‌شوند. این نوع از اگزما به ندرت دردناک بوده ولی میتواند باعث ناراحتی شود. علاوه بر این ظاهر ایجاد شده در اثر این اگزما ناخوشایند خواهد بود.
- اگزمای دیس هیدروتیک به شکل تاول‌های کوچکی بر روی پوست بروز پیدا کرده که ممکن است چرک کم رنگی از آن‌ها خارج شود. همچنین این تاول‌ها به شدت باعث خارش می‌شوند. ممکن است تاول‌ها ماندگاری زیادی نداشته باشند ولی پوست زیر آن‌ها به شدت قرمز و سفت خواهد شد. همچنین ممکن است محل عارضه دردناک بوده و به مدت چند هفته احساس سوزش داشته باشد.
علل
در صورت ابتلا به اگزمای تناسلی، تشخیص علت بروز عارضه همیشه ممکن نیست ولی در برخی از موارد این عارضه در اثر درماتیت تماسی ایجاد میشود.
می دانیم که ناحیه‌ی تناسلی معمولاً در فضایی تنگ و در زیر چندین لایه لباس قرار می‌گیرد.
به همین دلیل ممکن است تعریق زیاد و رشد باکتری‌های مختلف باعث حمله‌ی آن‌ها به پوست و ایجاد خارش و قرمزی در ناحیه‌ی واژن یا آلت تناسلی مردانه شوند.
فعالیت جنسی پر خطر
فعالیت‌های جنسی باید همیشه با احتیاط کامل انجام شوند. می دانیم که تماس جنسی محافظت شده اهمیت بسیار زیادی داشته و عدم رعایت این اصل یکی از دلایل اصلی بروز اگزمای تناسلی است. در صورتی که برای برقراری تماس جنسی مشکل دارید حتماً به یک متخصص مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که صحبت درباره‌ی این موضوع ایمنی شما را تضمین کرده و نباید برای این کار خجالت بکشید.
تتو
پیرسینگ و تتو علت اصلی بروز اگزما نبوده ولی میتوانند باعث خطرات جدی در آینده شوند. در صورتی که قصد تتو زدن بر روی پوست خود را دارید حتماً قبل از این کار با پزشک متخصص مشورت کنید. برخی از انواع پوست بسیار حساس بوده و استفاده از مواد شیمیایی مثل جوهر تتو یا حنای مشکی و همچنین استفاده از جواهرآلات ارزان قیمت برای پیرسینگ میتوانند مشکلات بزرگی را در آینده برای شما ایجاد کنند.
پاکیزگی
تمیز کردن روزانه‌ی ناحیه‌ی تناسلی اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. شستشوی ناحیه پس از برقراری تماس جنسی و یا رفتن به دستشویی میتواند حرکت هوشمندانه‌ای در جهت جلوگیری از ایجاد اگزمای تناسلی باشد. معمولاً توجه زیادی به ناحیه‌ی واژن و آلت تناسلی مردانه نشده و با گذر زمان متوجه ضرر این کار برای دستگاه تناسلی خود خواهید شد.
دلایل دیگر
پوست ناحیه‌ی تناسلی به دلیل تعریق زیاد، لباس‌های تنگ و اصطکاک بین سطوح پوستی در خطر ناراحتیهای پوستی قرار خواهد داشت.
- صابون‌ها، ژل حمام، پودر تالک، دستمال توالت‌های مرطوب، افترشیو، خوشبوکننده‌ها، داروهای بواسیر، ضدعفونی کننده‌ها و محصولات این چنینی میتوانند باعث تحریک اگزما شوند.
- ادرار و مدفوع به شدت باعث تحریک پوست شده و بی اختیاری میتواند عارضه‌های موجود را تشدید و درمان آن‌ها را دشوار کند. در صورتی که به بی اختیاری ادرار، مدفوع یا هر دو مبتلا هستید با پزشک خود مشورت کنید. او میتواند شما را برای درمان به متخصص مربوطه ارجاع دهد. استفاده از دستمال‌های مرطوب برای تمیز کردن ناحیه تنها باعث تشدید اگزما خواهد شد. شما نباید از این مسئله خجالت بکشید.
- یائسگی میتواند باعث خشکی واژن شده که این مشکل سبب تحریک پوست و تشدید اگزما خواهد شد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فکر میکنید که به اگزمای تناسلی مبتلا هستید برای معاینهی بیشتر و تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که تورم و ناراحتیهای پوستی میتوانند دلایل دیگری مثل عفونتهای قارچی و بیماریهای مقاربتی نیز داشته باشند. به همین دلیل افراد مبتلا به اگزمای تناسلی باید برای رد کردن احتمال این عارضهها به پزشک مراجعه کنند.
درمان اگزمای آلت تناسلی
در مورد هر بیماری ناحیه‌ی تناسلی مهم است که تشخیص صحیح توسط پزشک انجام شده تا بتوان عارضه‌های مسئول را شناسایی و آن‌ها را درمان کرد. شما نباید برای انجام معاینهی کامل خجالت بکشید.
در صورت وجود ناراحتی در ناحیه‌ی تناسلی بهتر است به جای خود درمانی به پزشک مراجعه کنید چراکه داروهای بدون نسخه ممکن است حاوی برخی مواد تحریک کننده بوده و عارضه‌ی شما را تشدید کنند. پزشک معمولاً برای درمان اگزمای تناسلی و پری آنال، داروهای نرم کننده و استروئیدهای موضعی (کرم و پماد استروئیدی) را برای شما تجویز خواهد کرد.
نرم کننده‌ها
داروهای نرم کننده یا امولینت را می‌توان در حد نیاز در ناحیه‌ی تناسلی استعمال کرد. لازم است تا بعد از حمام کردن مجدداً از این داروها استفاده کنید. شما باید به جای صابون از این داروها استفاده کرده و از مصرف صابون و هرگونه محصولات زیبایی خودداری کنید. همچنین توصیه میشود که پس از اجابت مزاج نیز به جای صابون با استفاده از امولینت خود را شستشو دهید تا خطر ایجاد عفونت در پوست ملتهب کاهش یابد. می‌توان از این محصولات برای برطرف کردن خشکی واژن در اثر یائسگی نیز استفاده کرد.
استروئیدهای موضعی
استفاده از استروئیدهای موضعی در ناحیه تناسلی بدون رعایت قدرت و استفاده صحیح آن‌ها، خطری ندارد. با این حال، پوست ناحیه تناسلی این داروها را بیشتر از سایر مناطق بدن جذب می‌کند، بنابراین باید در استفاده از آن‌ها در این منطقه احتیاط کرد. استروئیدهای موضعی معمولاً یک بار در روز و طبق دستور پزشک استفاده می‌شوند و یک تیوب 30 گرمی از آن‌ها معمولاً برای 3 ماه استفاده کافی است. همچنین، بهتر است از استروئیدهای ترکیبی، به ویژه پمادهایی که دارای آنتی بیوتیک‌های خاص مانند نئومایسین هستند، برای مدت زمان طولانی استفاده نکنید زیرا این کار ممکن است منجر به بروز درماتیت تماسی شود. اگر استروئیدهای ترکیبی و کرم‌های آنتی بیوتیک برای درمان عفونت تجویز شده‌اند، نباید بیش از 14 روز از آن‌ها استفاده کنید. در صورتی که پس از این مدت هنوز اگزما در حالت فعال باقی مانده باشد، باید از پمادهای استروئید خالص استفاده کنید.
درمان‌های موضعی پمادی
پمادها نسبت به کرم‌ها حاوی مواد حساسیت‌زای کمتری بوده و برای پوست‌های حساس مناسب‌تر خواهند بود. از آن جایی که پمادها چرب هستند پخش کردن آن‌ها راحت‌تر بوده و به خوبی جذب پوست می‌شوند. با این حال پخش کردن کرم‌ها بر روی پوست مو دار راحت‌تر خواهد بود.
در زمان استفاده از استروئیدهای موضعی قبل از استفاده‌ی امولینت حدود 20 تا 30 دقیقه صبر کنید. این کار به منظور جلوگیری از رقیق شدن استروئید و یا حرکت آن به مناطق دیگر انجام میشود. ترتیب استفاده از این داروها مهم نیست.
سعی کنید در طول روز زمانی از استروئیدهای موضعی استفاده کنید که بیشترین فاصله را با زمان برقراری رابطه‌ی جنسی شما داشته باشد.
مراقبت‌های هنگام خارش ناشی از اگزما
اگزمای تناسلی میتواند تا حد شدیدی باعث احساس خارش شود. داروهای ضد خارش ازجمله امولینت های ضد خارش (مثل درماکول) میتوانند در رفع خارش و ناراحتی مؤثر باشند ولی نباید از بی حس کننده‌های موضعی استفاده کنید چراکه این داروها میتوانند سبب درماتیت تماسی و حساسیت پوستی شوند. در صورتی که در مورد محتویات یک محصول مطمئن نیستید از داروساز در مورد آن سؤال کنید. می‌توانید کرم‌های امولینت را در یخچال نگه داری کنید چراکه استفاده از امولینت سرد حس بهتری خواهد داشت.
در صورتی که از وارنیش ناخن استفاده میکنید و خارش شما مزمن شده است استفاده از وارنیش را متوقف کنید. ممکن است در طول زمان پوست شما نسبت به این ماده حساس شده باشد. در صورتی که همچنان خارش از بین نرفت به پزشک مراجعه کرده و خود درمانی نکنید. ممکن است با توجه به سوابق پزشکی شما انجام آزمایش خون ضروری باشد. برای مثال سطح فریتین (آهن) خون به منظور بررسی کم خونی فقر آهن مورد بررسی قرار می‌گیرد. این بیماری میتواند باعث خارش پوست شود. همچنین ممکن است تست‌های دیگری مثل تست آلرژی برای رد کردن احتمال درماتیت تماسی بر روی پوست شما انجام شوند.
خارش ممکن است در اثر عفونتهای قارچی یا بیماریهای مقاربتی ایجاد شده باشد. این بیماری‌ها خارش را تشدید کرده و اگزمای تناسلی را نیز بدتر میکنند. در صورتی که علائم بیماریهای مقاربتی مثل ترشحات غیر طبیعی را دارید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که خارش شبانه شما را آزار می‌دهد استفاده از داروهای آنتی هیستامین خواب آور میتواند گزینه‌ی مناسبی برای شما باشد.
پیشگیری
بهداشت
مهم است که ناحیه‌ی تناسلی را پاکیزه نگه دارید. با این حال شستشوی بیش از حد این ناحیه میتواند باعث تحریک عارضه شود به خصوص در صورتی که از اسفنج یا لیف خشن استفاده کنید. برای شستشوی ناحیه‌ی تناسلی از آب گرم به همراه امولینت جایگزین صابون استفاده کنید. استفاده از صابون، شوینده‌های ضد عفونی کننده، دستمال مرطوب، خوشبو کننده‌ها و عطر میتواند باعث خشکی و ناراحتی پوست شود. همچنین سعی کنید در حمام از شامپو استفاده نکنید چراکه ممکن است شامپو به طور ناخواسته با ناحیه‌ی تناسلی شما تماس داشته و منجر به تحریک آن شود. در صورتی که می‌خواهید موهای خود را با شامپو بشویید قبل از این کار کرم امولینت را در ناحیه‌ی تناسلی خود استفاده کرده و پس از شستشوی موها، امولینت را نیز بشویید.
بهداشت مناسب دست‌ها در زمان استفاده از امولینت و استروئیدهای موضعی اهمیت زیادی خواهد داشت – همیشه قبل و بعد از انجام این کار دست‌های خود را بشویید. در صورت امکان از امولینت هایی که بسته بندی پمپی دارند استفاده کنید. در صورتی که محصول مورد نظر شما در قوطی عادی فروخته میشود برای برداشتن آن دست خود را وارد قوطی نکرده و از یک قاشق تمیز برای برداشتن میزان مورد نیاز خود استفاده کنید. این کار میتواند به پیشگیری از عفونت کمک کند.
همیشه ناحیه‌ی تناسلی و پری آنال را از طرف جلو به عقب تمیز کنید تا خطر عفونت کمتر شود. ممکن است اگزمای تناسلی در طی دوران قاعدگی تشدید شود پس از نوار بهداشتی و تامپون های ساده و بدون عطر استفاده کنید تا از تحریک پوست جلوگیری شود. ممکن است لازم باشد تا برای پیدا کردن محصول مناسب، برندهای مختلفی را امتحان کنید.
در صورتی که می‌خواهید موهای زائد ناحیه تناسلی را از بین ببرید، موم انداختن و تراشیدن موها ممکن است باعث تحریک پوست شوند. استفاده از امولینت به جای ژل اصلاح میتواند مفید واقع شود.
لباس‌ها
استفاده از لباس‌های گشاد و راحت میتواند اصطکاک و ناراحتیهای پوستی ناحیه‌ی تناسلی را کاهش دهد. بهتر است از پوشیدن شلوارهای تنگ و ساپورت نیز پرهیز کنید. استفاده از لباس زیر نخی یا ابریشمی و یا محصولاتی که بخش زیادی از مواد تشکیل دهنده‌ی آن‌ها نخ و ابریشم است میتواند برای شما مفید باشد چراکه الیاف طبیعی برای پوست ناراحتی ایجاد نمی‌کنند.
اکثر افراد مبتلا به اگزما از شوینده‌های ضد حساسیت و بدون آنزیم برای شستن لباس‌های خود استفاده میکنند. پیدا کردن بهترین شوینده نیازمند آزمون و خطاست. ممکن است متوجه شوید که برای شسته شدن لباس‌ها با استفاده از این شوینده‌ها لازم است تا دمای آب بیش از 60 درجه‌ی سانتیگراد باشد. همیشه لباس‌های خود را به خوبی آب بکشید. بهتر است از حالت دهنده‌ها و نرم کننده‌های لباس استفاده نکنید چراکه این محصولات حاوی مواد خوشبو کننده و مواد دیگری به منظور نرم کردن پارچه هستند و میتوانند باعث تحریک و حساسیت پوست شود.
وسایل پیشگیری از بارداری
اکثر کاندوم‌ها، دیافراگم‌ها و کاپ‌ها با استفاده از لاتکس ساخته شده و معمولاً مشکلی برای افراد مبتلا به اگزما ایجاد نمی‌کنند. با این حال برخی از افراد نسبت به لاتکس یا دیگر انواع لاستیک‌ها حساسیت داشته و باید از محصولاتی استفاده کنند که از جنس پلی اورتان یا سیلیکون ساخته شده‌اند.
اسپرم کش ها نیز میتوانند باعث حساسیت پوستی شوند. در این صورت می‌توانید با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
امولینت ها و استروئیدهای موضعی میتوانند سلامت کاندوم و دیافراگم را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین در نظر داشته باشید که در صورت استفاده از این پمادها، کارایی وسیله‌ی پیشگیری از بارداری کاهش خواهد یافت.
لوبریکانت
لوبریکانت‌ها موادی هستند که با هدف کاهش اصطکاک، درد و ناراحتی در طول رابطه جنسی استفاده می‌شوند. این محصولات در انواع مختلفی تولید می‌شوند و هر فرد براساس نیازهای خود از نوع خاصی استفاده می‌کند. لوبریکانت‌های مبتنی بر آب به صورت محلول در آب ساخته می‌شوند و از شیوه استفاده رایج‌تری برخوردارند. این محصولات در حین استفاده خشک می‌شوند و ممکن است نیاز باشد مقدار بیشتری از آن‌ها استفاده شود یا با اضافه کردن آب، فعال شوند. لوبریکانت‌های مبتنی بر سیلیکون عمدتا از کمتر از چهار ماده تشکیل‌دهنده تشکیل شده‌اند و از آب استفاده نمی‌کنند. این نوع لوبریکانت‌ها حس متفاوتی نسبت به لوبریکانت‌های مبتنی بر آب دارند و به دلیل عدم جذب توسط پوست و اعضای مخاطی، ماندگاری بیشتری دارند.
