اریتراسما عارضه موضعی عفونی، آرام و مزمن طبقه شاخی پوست است که معمولاً چین‌های بدن ازجمله بین انگشتان پا، کشاله ران و نواحی پری آنال، زیر پستان‌ها و زیر بغل را گرفتار می‌سازد. ضایعات بیماری به‌صورت لکه‌ها یا ماکول های قرمز، قهوه‌ای و یا قرمز مسی خشک و بدون ترشح و التهاب و بدون پوسته ریزی می‌باشند، این ضایعات معمولاً به‌طور موضعی باقیمانده و تمایل به انتشار ندارند. ممکن است پوسته‌ها یا شوره‌های ریزی در سطح ضایعات دیده شود.
عامل و انتشار بیماری
کورینه باکتریوم مینوتیسیموم، یک ارگانیسم باکتریایی است که به عنوان عامل اصلی برخی بیماری‌ها شناخته می‌شود. این ارگانیسم یک گونه از باکتری‌های گرم مثبت و لیپوفیلیک است و دارای رشته‌هایی می‌باشد. این باکتری به عنوان جزءی از فلور نرمال (جمعیت باکتریایی طبیعی) پوست وجود دارد. جنس کورینه باکتریوم می‌تواند عامل بیماری‌های پوستی دیگری مانند ترایکومایکوزیس اگزیلاریس و پیتدکراتولایزیس (Pitted Keratolysis) نیز باشد. اما گونه کورینه باکتریوم مینوتیسیموم (Corynebacterium minutissimum) به طور خاص عامل این بیماری است و بیشترین شیوع خود را در چین‌های کشاله ران دارد. این بیماری در مردان رایج‌تر است، اگرچه شیوع جنسی آن در مناطق مختلف جهان متفاوت است. بیماری حاصل از این باکتری در سراسر جهان گسترش یافته است و آلودگی در مناطق گرم و مرطوب شایع‌تر است. برخی از فاکتورهای موجود که افراد را به ابتلا به این بیماری ایجاد آسیب می‌دهند، شامل تعریق بیش‌ازحد، چاقی، دیابت ملیتوس و وضعیت‌ها و اختلالات مرتبط با آسیب و ضعف سیستم ایمنی هستند. عدم رعایت بهداشت فردی، عامل مهم‌ترین بروز بیماری است.
علائم بالینی
ضایعات به‌صورت ماکول یا لکه‌هایی با حدومرز مشخص و غالباً به رنگ قرمز، قرمز مسی، قرمز متمایل به قهوه‌ای، براق و گاهی پوشیده از شوره‌های ظریف و اردی شکل دیده می‌شود. در ضایعات پوستی این بیماری وزیکول و ترشح دیده نمی‌شود و معمولاً دارای التهاب خفیف و گاهی خارش پوست می‌باشند. بیماری تمایل به انتشار به سایر نقاط بدن را ندارد و اغلب در نواحی چین‌دار بدن مشاهده می‌شود. موهای آلوده مبتلا نمی‌شوند. عامل بیماری ممکن است به همراه استافیلوکوک، سودوموناس و یا درماتوفیت نیز دیده شود. در اثر تابیدن چراغ وود (Wood s lamp) در محل ضایعه فلورسانس قرمز مرجانی یا لعلی و درخشانی دیده می‌شود.
تشخیص
تشخیص آزمایشگاهی
آزمایش مستقیم
در لام رنگ‌آمیزی شده (گیمسا یا گرم) از پوسته‌های برداشت‌شده از ضایعات کورینه باکتریوم مینوتیسیموم به‌صورت اشکال باسیلی یا کوکسی شکل کوچک به قطر ۱ میکرومتر دیده می‌شود که گاهی با رشته‌های پیچیده و کوتاه به طول ۵-۲۵ میکرومتر که به سهولت به اجسام کوکسی و باسیلی منقسم می‌گردد، همراه است.
چراغ وود
تحت تأثیر لامپ وود ضایعات واجد فلورسانس قرمز مرجانی (Coral red) می‌باشند
کشت
تشخیص کورینه باکتریوم مینوتیسیموم، بدون نیاز به کشت نمونه، امکان‌پذیر است و اصولاً بر اساس علائم بالینی، فلورسانس و لام مستقیم صورت می‌پذیرد. اگرچه، باکتریوم مینوتیسیموم در محیط کشت بافت (مانند محیط کشت بافت شماره ۱۹۹ که حاوی سرم گاو و ۲ درصد آگار است)، در دمای ۳۴ درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند. کلنی این باکتری در محیط کشت رطوبت دار، محدب و غیرهمولیتیک است و در حالت تازه دارای فلورسانس قرمز مشخصی است.
تشخیص افتراقی
بیماری بایستی از بیماری‌های زیر افتراق داده شود:
- کچلی کشاله ران
- تینه آ ورسیکالر
- درماتیت تماسی
- کاندیدیازیس
- گال
- شپش عانه
- فیتریازیس
پیش‌آگهی و درمان
موارد بیماری کورینه باکتریوم مینوتیسیموم در حالت مزمن بیشتر از حالت‌های حاد آن مشاهده می‌شود. برای درمان این بیماری، معمولاً از محلول تیوسولفات سدیم ۲۰٪ یا پماد گوگرد ۳٪ یا پماد کراتولیتیک مانند پماد وایت فیلد به صورت موضعی استفاده می‌شود. داروی انتخابی برای درمان خوراکی اریترومایسین است که به مقدار یک گرم در روز و به مدت ۵ روز مصرف می‌شود و بازدهی قابل قبولی دارد. پنی‌سیلین و گریزوفولوین بر روی این بیماری تأثیری ندارند. همچنین، از پوویدین یده یا اسید فوسیک (فوسیک اسید) نیز می‌توان به صورت موضعی برای درمان استفاده کرد. داروهای دیگری مانند تتراسایکلین و کلرانفنیکل نیز مؤثر هستند، اما به دلیل اثرات سرکوبی بر مغز استخوان که می‌تواند منجر به نوتروپنی، آگرانولوسیتوز و آپلاستیک آنمی شود، استفاده از کلرانفنیکل محدود شده است.
عفونت بین انگشتان پا معمولاً به درمان مقاوم است. در این‌گونه واقع و نیز در موارد نارسایی یا نقص درمانی به‌جز پماد وایت فیلد، از محلول موضعی دیگری مانند کلیندا مایسین، پماد سدیم فوزیدات ( Sodium fusidate ) و صابون‌های ضد باکتری برای پیشگیری و درمان می‌توان استفاده نمود.
در مقایسه با تترا سایکلین، استفاده از اریترومایسین در مواردی گرفتاری نواحی آگزیلا و کشاله ران و تا حدودی نواحی بین انگشتان اثرات بهتری دارد باید توجه داشت که شستشوی روزانه محل ابتلا با آب و صابون در کنار درمان طبی در ریشه‌کن کردن عفونت مؤثر است.
