آبله مرغان، عفونتی است که باعث راش‌های پوستی تاول مانند، همراه با خارش می‌شود. این عفونت بسیار مسری است و به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. آبله مرغان ناشی از ویروس واریسلا زوستر (VZV) است، که پس از تماس با فرد آلوده از طریق دهان و بینی وارد بدن فرد می‌شود. در بعضی از مواقع با فعال شدن مجدد آبله مرغان بیماری زونا به وجود می آید.
فرد مبتلا به آبله مرغان می‌تواند از یک روز قبل از ظاهر شدن راش‌های پوستی تا زمانی که همه تاول‌های آبله، پوسته پوسته شوند، بیماری آبله مرغان را به شخص دیگری منتقل سازد. اگر فرد یک بار به ابله مرغان مبتلا گردد، مصونیت او تقریباً مادام العمر خواهد بود، به این معنی که یک فرد معمولاً برای بار دوم به آبله مرغان مبتلا نمی‌شود، البته به استثنای کودکی که در سن بسیار پایین به این ویروس آلوده شده باشد. زیرا آبله مرغان در کودکان خردسال معمولاً خفیف است و ممکن است سیستم ایمنی بدن آنها پادتن کافی در برابر این بیماری تولید نسازد. بنابراین، این کودکان ممکن است دوباره در طول زندگی به آبله مرغان مبتلا شوند.
عادتاً پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس مربوطه به صورت غیرفعال در سیستم عصبی بدن باقی می‌ماند و تا آخر عمر فرد در حالت خاموشی قرار دارد. با این حال، هرگاه سیستم ایمنی بدن به دلایلی مانند استرس، بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا عفونت HIV، یا مصرف داروهای ضعیف کننده سیستم ایمنی، ضعیف شود، این ویروس ممکن است فعال شده و به بروز زونا منجر شود. پیری و افزایش سن به عنوان عاملی شایع برای فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان مطرح است. زونا یک بیماری است که باعث ظهور ضایعات دردناک و حباب‌های پوستی می‌شود. این ضایعات معمولاً در مناطقی مانند صورت و قفسه سینه که یک یا دو عصب حسی از آنها عبور می‌کند، بروز می‌کنند.
تشخیص آبله مرغان به راحتی امکان‌پذیر است. ضایعات پوستی آن به شکل کروی با قطر حدود ۵ تا ۱۰ میلی‌متر (معادل اندازه یک مداد پاک‌کن) و با پایه‌ای قرمزرنگ هستند. آنها گاهی به عنوان “قطره شبنم روی گلبرگ گل سرخ” تشبیه می‌شوند. این ضایعات در طی چند روز پس از ظهور، تدریجاً خشک و پوسته‌پوسته می‌شوند. تاول‌ها ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن، حتی در دهان، گلو یا مهبل بروز کنند. تعداد تاول‌ها در بیماران مختلف متفاوت است، بدین معنی که برخی از بیماران تنها ۵۰ یا کمتر تاول دارند، در حالی که در برخی دیگر تعداد آنها بسیار زیاد است.
تشخیص آبله مرغان
اگر شما یا عضوی از خانواده شما دچار راش پوستی شده‌اید، به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است نشانه آبله مرغان باشد، به خصوص اگر واکسن آبله نزده باشید، یا قبلاً به این بیماری مبتلا نشده باشید. معاینه فیزیکی بثورات پوستی توسط پزشک بسیار مهم است. مراجعه به پزشک کمک خواهد کرد تا مطمئن شوید که آیا با فرد مبتلا به آبله مرغان در تماس بوده‌اید. هر چند این نکته برای تشخیص بیماری لازم نیست. یک سری آزمایشات خون مانند آزمون فاما (آنتی بادی فلورسنت برضد آنتی ژن غشاء) و ELISA (آزمون ایمونوسوربنت متصل به آنزیم) نیز وجود دارد، اما برای بسیاری از بیماران، نیازی به انجام آنها نیست. گاهی اوقات پزشک ممکن است یک تاول آبله مرغان را بتراشد و در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قراردهد.
مدت زمان تقریبی آبله مرغان
تاول آبله مرغان در طی یک دوره ۳ تا ۵ روزه تشکیل شده و سپس ۷ تا ۱۰ روز بعد، پوسته پوسته می‌شود.
روش‌های درمان
پزشک می‌تواند داروی ضد ویروس آسیکلوویر (zovirax) را برای به حداقل رساندن علائم آبله مرغان در بزرگسالان تجویز کند، اما این دارو فقط زمانی موثر است که در ۲۴ ساعت اول پس از آلوده شدن به ویروس، مصرف شود. پدر و مادری که دارای سابقه آبله مرغان نیستند، باید بلافاصله کودک مبتلا به آبله مرغان را به نزد پزشک برده تا تشخیص و درمان لازم برای کودک اعمال شود. برای کودکان سالمی که به آبله مرغان مبتلا می‌شوند، معمولاً مصرف آسیکلوویر لزومی ندارد. زیرا به نظر نمی‌رسد چندان مفید و موثر واقع شود. اگر فرزند شما به آبله مرغان مبتلا شده‌است، به پزشک مراجعه کنید تا لزوم مصرف این دارو یا سایر انواع درمان را تعیین کند.
روش‌های درمان آبله مرغان برای کاهش خارش ناشی از تاول‌ها و جلوگیری از ترکیدن و عفونت آنها تمرکز دارند. استفاده از حمام با بلغور جو دوسر و استفاده از لوسیون کالامین می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. اصلاح ناخن‌ها نیز به منظور کاهش خطر عفونت و زخم‌زدایی از خارش موثر است. در صورتی که خارش با حمام و لوسیون کنترل نشود، ممکن است استفاده از آنتی هیستامین‌های خوراکی (بلعیدنی) مانند دیفن هیدرامین (معروف به نام‌های تجاری بنادریل و سایر نام‌ها) به میزانی خارش را تسکین دهد. برای کاهش تب در کودکان، می‌توانید از داروی غیر آسپرینی مانند استامینوفن (معروف به نام‌های تجاری تیلنول و سایر نام‌ها) استفاده کنید. اما هرگز به یک کودک مبتلا به آبله مرغان آسپرین ندهید، زیرا این ممکن است منجر به بروز سندرم “ری” شود که یک بیماری پتانسیل‌مند خطرناک و مهلک است. در بعضی موارد، تاول‌های آبله مرغان ممکن است با باکتری‌ها آلوده شوند و در این صورت به درمان با آنتی‌بیوتیک نیاز دارند.
درمان جای زخم‌های ناشی از آبله مرغان
این ویروس منجر به تشکیل تاول‌های دردناک و خارش در سراسر بدن می‌شود. گاهی اوقات، این تاول‌ها می‌تواند جای زخم و اسکارهایی بر روی پوست به‌جا بگذارد.اگر شما دارای جای زخم آبله بر پوست خود هستید، روش‌های درمان پزشکی و نیز درمان‌های خانگی وجود دارد که می‌تواند در از بین بردن جای زخم آن به شما کمک کند.
- تکنیک پانچ: در این روش از طریق برش پوست اطراف زخم، آثار زخم توسط پزشک برطرف می‌گردد. پزشک با استفاده از یک ابزار مدور با لبه تیز، پوست اطراف زخم را برمی‌دارد. سپس، پوست اطراف زخم را می‌بندد.
- لایه‌برداری شیمیایی :در این روش برای درمان جای زخم یک لایه از پوست برداشته می‌شود. این عمل می‌تواند ظاهر زخم آبله مرغان را محو کند.
- لیزر درمانی: از لیزر درمانی می‌توان برای درمان جای زخم ناشی از آبله استفاده کرد. با متخصص پوست، درباره مناسب بودن این روش برای شما، مشورت کنید. لیزر درمانی گاهی اوقات نسبت به سایر روش‌ها برای رفع جای زخم روی صورت ارجحیت دارد. زیرا یک روش غیر تهاجمی است و احتمال نسبتاً کمی برای ایجاد اسکار وجود دارد. با این حال، به طور کامل قادر به رفع زخم‌های ناشی از آبله مرغان نیست، بلکه ظاهر آنها را محوتر می‌کند.
- استعمال کرم مبتنی بر سیلیکون که حاوی روی (zinc) است: اگر شما در حال درمان زخم آبله در کودکان خردسال هستید، روش‌هایی مانند تکنیک پانچ و لایه‌برداری شیمیایی بهترین گزینه نیستند. می‌توانید از یک کرم مبتنی بر سیلیکون که شامل روی است، برای کودک خود استفاده کنید. این کرم می‌تواند باعث کاهش آثار زخم آبله مرغان و درمان جای زخم شود. از دستورالعمل بر روی جعبه دارو برای دوز مصرف و دفعات استعمال کرم، پیروی کنید.
چه زمانی باید به یک متخصص مراجعه کرد؟
در صورتی که پزشک تشخیص قطعی آبله مرغان را برای کودک شما قرار داده است، در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب با دمای ۳۹.۴۰ درجه یا بالاتر
- خارشی که با استفاده از داروها و حمام تسکین نمی‌یابد
- تاول‌هایی که ملتهب، دردناک، متورم و یا پر از چرک هستند
- تاول‌هایی که در نزدیکی چشم قرار دارند
- علائم عفونت مغز مانند سردرد شدید، خواب آلودگی و استفراغ
- علائم عفونت ریه مانند سرفه و مشکل در تنفس
برای کاهش گسترش آبله مرغان، فرد مبتلا باید از تماس با افرادی که به این بیماری مبتلا نشده‌اند، پرهیز کند، به ویژه افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و نمی‌توانند به خوبی در برابر عفونت مقاومت کنند.
اگر شما یا فرزندان شما (بالای ۱ سال) تا به حال آبله مرغان نداشته‌اید، با پزشک خود در مورد واکسیناسیون آبله مرغان مشورت کنید. اگر شما یک خانم هستید و تا به حال به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید و قصد بارداری دارید، بهتر است با پزشک خود درباره کاهش خطر ابتلا به آبله مرغان و سایر عفونت‌های قابل پیشگیری قبل از بارداری مشورت کنید.
