اگزما پوستی ( درماتیت): انواع، علائم و درمان

التهاب پوست که به عنوان اگزمای پوستی یا درماتیت شناخته می‌شود، یک اصطلاح کلی است که برای توصیف التهاب پوست استفاده می‌شود. اگزمای پوستی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و در اشکال متنوعی ظاهر شود. این مشکل معمولاً شامل ضایعات خارش‌آور و قرمز در پوست التهابی می‌شود.

پوست مبتلا به اگزما ممکن است تاول شود، مایع تراوش کند، برآمدگی داشته باشد یا پوسته‌ریزی صورت بگیرد. اگزمای آتوپیک (اگزما)، شوره سر و ضایعات خارش‌آور ناشی از تماس با مواد مثل صابون، پیچک سمی و جواهراتی که حاوی نیکل هستند، برخی از نمونه‌های اگزمای پوستی هستند.

اگزما، کهیر پوستی و سایر عوارض مشابه، از مشکلات شایع در بین افراد هستند، اما به طور کلی خطرناک نبوده و معمولاً زندگی را تهدید نمی‌کنند. با این حال، ممکن است باعث ناراحتی و اضطراب شود. ترکیبی از خودمراقبتی و مصرف داروها می‌تواند در درمان اگزمای پوستی به شما کمک کند.

علائم و نشانه‌ها

علائم ظاهری

ظاهر هر کدام از انواع اگزمای پوستی ممکن است کمی متفاوت باشد و در قسمت‌های مختلفی از بدن بروز کند. شایع‌ترین انواع اگزمای پوستی عبارتند از:

• اگزما پوستی آتوپیک (اگزما): معمولا” در مراحل ابتدایی، قرمزی پوست بدن و ضایعات خارش دار ظاهر می‌شود، در حالی که پوست قسمت‌های داخل آرنج، پشت زانوها و جلوی گردن کشیده می‌شود. خاراندن و خراشیدن این ضایعات می‌تواند موجب ترشح مایع و پوسته ریزی آنها گردد. افراد مبتلا به اگزمای پوستی اتوپیک، ممکن است موقتا” احساس بهبودی کنند، اما این بیماری دوباره عود خواهد کرد.
• اگزمای پوستی تماسی: این ضایعات در مناطقی از بدن بروز می‌کند که در تماس با مواد تحریک کننده پوست و یا موادی که موجب واکنش حساسیتی می‌شود ( مانند پیچک سمی ) قرار گرفته است. این ضایعات قرمز همراه با سوزش یا خارش است و ممکن است به تاول تبدیل شوند.
• اگزمای پوستی سبورئیک: این عارضه باعث بروز لکه‌های فلس دار، قرمزی پوست و شوره سر پایدار می‌شود. این حالت معمولا” در مناطق چرب بدن مانند صورت، بالای قفسه سینه و کمر بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند یک عارضه طولانی مدت باشد که به طور متناوب دارای دوره بهبودی و عود مجدد است. در نوزادان، این اختلال به عنوان “کلاه گهواره” شیرخواران شناخته شده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به پزشک خود مراجعه کنید، اگر:

• این عارضه آنقدر آزار دهنده است که خواب خود را از دست می‌دهید و یا روال روزانه شما مختل می‌شود.
• پوست شما دردناک می‌شود.
• احتمال می‌دهید پوست شما دچار عفونت شده‌ است.
• انجام اقدامات خود مراقبتی در منزل، بدون نتیجه بوده است.

علت‌ها و دلایل اگزمای پوستی

عوامل متعددی از جمله وضعیت سلامت، آلرژی‌ها، عوامل ژنتیکی و محرک‌ها می‌توانند موجب انواع مختلف بیماری اگزمای پوستی شوند:

• اگزمای پوستی آتوپیک (اگزما): این شکل از اگزمای پوستی احتمالا” مربوط به ترکیبی از عوامل، از جمله پوست خشک، یک نوع ژن، اختلال سیستم ایمنی بدن، وجود باکتری بر روی پوست و شرایط محیطی است.
• اگزمای پوستی تماسی: این عارضه ناشی از تماس مستقیم با یکی از مواد محرک یا آلرژن، مانند پیچک سمی، طلا و جواهر حاوی نیکل، محصولات پاک کننده، عطر، لوازم آرایشی و حتی بسیاری از مواد نگهدارنده موجود در کرم‌ها و لوسیون‌ها می‌باشد.
• اگزما پوستی سبورئیک: منشاء این عارضه احتمالا” یک مخمر (قارچ) است که در ترشحات چربی روی پوست وجود دارد. افراد مبتلا به اگزمای پوستی سبورئیک ممکن است متوجه شوند که ابتلا و بهبودی این عارضه در آنها به صورت فصلی اتفاق می‌افتد.

عوامل خطرساز

تعدادی از عوامل می‌تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از اگزمای پوستی را افزایش دهد، از جمله:

• سن افراد: اگزمای پوستی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما اگزمای پوستی اتوپیک (اگزما) معمولا” از دوران نوزادی آغاز می‌شود.
•  آلرژی و آسم :برای افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی اگزما، آلرژی، تب یونجه یا آسم دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به اگزمای پوستی آتوپیک وجود دارد.
• شغل و حرفه: مشاغلی که شما را در تماس با فلزات خاص، مواد حلال و یا محصولات پاک کننده قرار می‌دهد، خطر ابتلا به اگزمای پوستی تماسی را افزایش می‌دهد. مثلا” اگزمای دست با شغل ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مرتبط است.
• وضعیت سلامتی: درصورت ابتلاء شما به یکی از یک بیماری‌های متعددی مانند نارسایی احتقانی قلب، بیماری پارکینسون و عفونت ویروس HIV، ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به اگزمای پوستی سبورئیک باشید.

آزمایش و تشخیص

پزشک می‌تواند اگزمای پوستی را بعد از شنیدن علائم و نشانه‌های شما و نیز معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک ممکن است انجام نمونه برداری پوست یا سایر آزمایشات را نیز برای نفی احتمال سایر بیماری‌های پوستی، توصیه کند.

تست پچ (تست حساسیت)

در صورتی که پزشک شما مشکوک به اگزمای پوستی تماسی شما باشد، ممکن است از تست پچ برای تشخیص آن استفاده کند. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را زیر پوشش یک برچسب بر روی پوست شما قرار می‌دهد.

در مراجعات بعدی در طی چند روز آینده، پزشک پوست شما را معاینه می‌کند تا واکنش شما به هر یک از این مواد را مشاهده کند. بهترین زمان برای انجام این تست، حداقل دو هفته پس از بروز اگزمای پوستی است، زیرا در این زمان علائم آن بهبود خواهد یافت. این تست به خصوص برای تشخیص نوع خاص آلرژی تماسی بسیار مفید است.

درمان‌ها و داروها

درمان اگزمای پوستی بسته به علت و تجربه هر فرد از این بیماری متفاوت است. علاوه بر توصیه‌های سبک زندگی و درمان‌های خانگی زیر، اساس بسیاری از برنامه‌های درمانی اگزمای پوستی شامل یک یا چندین مورد از موارد زیر است:

• استعمال کرم‌های کورتیکواستروئیدی
• استعمال کرم‌ و یا لوسیونی که سیستم ایمنی بدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. (مهارکننده‌های کلسی نئورین)
• تماس منطقه آسیب دیده پوست با مقدار کنترل شده‌ای از نور طبیعی یا مصنوعی (فتوتراپی).
• نور ماوراء بنفش

استفاده از اشعه ماورای بنفش (UVB و یا PUVA) ممکن است برای درمان اگزمای مزمن که به سایر درمان‎‌ها پاسخ نمی‌دهد، مفید و موثر باشد. اعمال UVB و PUVA سه بار در هفته لازم است و باید تحت نظارت متخصص انجام شود. با این حال، از آفتاب سوختگی و تماس با هوای گرم یا مرطوبی که ممکن است خارش پوست شما را بیشتر کند، اجتناب کنید. خطرات ناشی از استفاده طولانی مدت از UVB و یا PUVA، شامل آفتاب سوختگی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست می‌باشد.

درمان‌ جایگزین

بسیاری از درمان‌های جایگزین (از جمله موارد ذکر شده در پایین)، به برخی از افراد برای مدیریت اگزمای پوستی خود کمک کرده‌ است. اما شواهد قطعی برای تاثیر آنها موجود نیست.

• مکمل‌های غذایی مانند ویتامین D و پروبیوتیک‌ها، برای درمان اگزما پوستی اتوپیک.
• سبوس برنج (استعمال بر پوست) برای اگزمای پوستی اتوپیک.
• استعمال روغن درخت چای (به تنهایی و یا افزودن به شامپوی خود) برای اگزمای پوستی سبورئیک.
• مکمل‌های روغن ماهی برای اگزمای پوستی سبورئیک.
• عصاره آلوئه ورا برای اگزمای پوستی سبورئیک.

اگر مصرف مکمل‌های غذایی و یا سایر درمان‌های جایگزین را در نظر دارید، با پزشک خود در مورد جوانب مثبت و منفی آن مشورت کنید.

پیشگیری

اجتناب از خشکی پوست می‌تواند یک فاکتورمهم در جلوگیری از بروز اگزمای پوستی در آینده شود. نکات زیر به شما کمک می‌کند که اثرات حمام کردن بر خشکی پوست خود را به حداقل برسانید.

• زمان حمام یا دوش خود را کوتاه‌تر کنید. زمان حمام و دوش خود را به ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود کنید. استفاده از آب گرم به جای آب داغ و استعمال روغن حمام نیز ممکن است مفید باشد.
• از محصولات غیر صابونی و یا از صابون‌های ملایم استفاده کنید. محصولات غیر صابونی و فاقد مواد معطر و یا صابون‌های ملایم را انتخاب کنید. برخی صابون‌ها می‌توانند موجب خشک شدن پوست شما شوند.
• برای خشک کردن بدن خود، پس از حمام یا مسواک زدن، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید. ابتدا، با استفاده از کف دست خود، به سرعت بدن خود را بمالید و آب را از پوست بردارید. همچنین می‌توانید با استفاده از یک حوله نرم، به آرامی و با ضربات آهسته پوست خود را خشک کنید.
• حفظ رطوبت پوست بسیار مهم است. در حالی که پوست هنوز مرطوب است، می‌توانید از روغن یا کرم مرطوب کننده استفاده کنید تا رطوبت پوست حفظ شود. برای پیدا کردن محصولی که برای شما مناسب است، می‌توانید محصولات مختلف را امتحان کنید. بهترین گزینه برای شما، یک محصول بی‌خطر، موثر، قابل تحمل در قیمت و بدون مواد معطر است. بهترین نوع محصول را می‌توانید با تست و خبره شدن با نیازهای پوست خود تعیین کنید.